حديث ثقلين و ديگر احاديث مشابه در فصل سوم، در صدد تبيين مسير و شیوه دستیابی به آن و نه کنار افکندن آن بوده‏اند.

همچنين توصیف اهل بيت به « سَفينَةِ نُوحٍ»^۱، « النُّجُومِ»^۲، « بابِ حِطَّةٍ»^۳، «بَيتِ اللّهِ»^۴ و...، همچون حديث ثقلين، شیوه به دست آوردن معارف دینی و از جمله سنّت پیامبر را نشان می‌‌دهد.

اهل بيت نيز خود بر اين موضوع، تأکيد و خویشتن را وارث علم پيامبر معرّفى وروايات خود را به ايشان متصل و مسند کرده‏اند.^۵ ايشان تأکيد ورزیده اند که علم صحيح، تنها نزد اين خاندان است و مسير صحیح دیگری وجود ندارد.^۶ اين سخن، به معناى انحصار علم صحیح نزد ایشان و بطلان دیگر دانایی‌ها و آگاهی‌ها نيست؛ بلکه در صدد ارائه معيار براى سنجش معارف صحيح از سقيم است؛ يعنى معارف ديگر بر معارف صادر شده از اهل بيت عرضه می‌‌شود و معارف مخالف با آنها،طرد و معارف هماهنگ و سازگار با آنها اخذ مى‏شود. از اين رو، مراجعه به معارف ديگر، از جمله معارف نقلى موجود در منابع ديگر، مجاز است؛ ولى تنها پس از سنجش و احراز هماهنگى و عدم مخالفت با معارف اهل بيت، معتبر و قابل عمل خواهند بود.

اهل بيت از وجود علم به سنت پيامبر، نزد اصحاب ديگر سخن گفته ولی خود را معيار شناسايى صحيح از سقيم آن، دانسته‏اند.^۷ در بخش عرضه حدیث نیز خواهد آمد که امام کاظم علیه السّلام به يکى از يارانش می‏‏فرماید که روايات اهل سنّت را بشنود و بر ايشان عرضه کند.^۸

نتیجه آن که دستیابی به سنّت نبوى از طريق اهل بيت راه سفارش شده پیامبر برای همیشه تاریخ است و لازم است همه نسل‏ها آن را رعایت کنند.

شیوه دستیابی به سنّت^۱

پس از اثبات اعتبار سنّت، مسئله مهم، چگونگی دستیابی به سنّت پيامبر است. توضیح اینکه معاصران پيامبر با ایشان رفت و آمد و به گونه مستقیم یا با واسطه‏هايى اندک، به گفتار و رفتار ایشان دسترسی داشتند. از اين رو، احراز سنّت، يا ارزيابى حکايت از آن، آسان و قابل اطمينان بود.

پس از رحلت پيامبر امّا، مسلمانان تنها به حکايت سنّت پیامبر دسترسی داشتند که می‌‌توان آنها را در دو گروه متمايز جاى داد: گزارش اهل بيت و گزارش دیگران.

پس از تشکيل نهاد خلافت و کنار نهادن اهل بيت و بويژه پس از حاکميت امویان و عبّاسیان، دو مسير پيش‏گفته، از يکديگر جدا شدند و گاه رويکردى متفاوت و حتّى متعارض در پيش گرفتند. برخى، اين دو رويکرد و شیوه گزارش از سنّت نبوى را «مدرسه اهل بيت » و «مدرسه خلفا» نامیده‏اند.^۲

پرسش این است که کدام گزارش و رويکرد، مسيرى مطمئن و به دور از گم‏راهى و کژروی براى دستيابى به سنّت نبوى است؟

پاسخ به‌‌این پرسش و معرفی طريق صحيح دستيابى به سنّت، دغدغه پيامبر بوده و ايشان در حيات خويش، بويژه در سال‏هاى پايانى عمر خود، به آن پرداخته اند.حديث متواتر ثقلين^۳ نمونه‏اى روشن از تلاش در این راه است. حديث ثقلين، عترت را همتراز و قرين همیشگی قرآن براى رهايى امت از گم‏راهى معرّفى می‌‌کند و روشن است که عترت نه تنها سنّت را کنار ننهادند که خود مبیّن و مروّج آن بودند. این مفروض است. که حجّيت سنّت، در هندسه معارف وحيانى و نزد همگان بویژه عترت پیامبر، امرى پذيرفته شده است و