اکرم در طول زندگى‏ و حتی پیش از بعثتش، فردى امین و راستگو، شمرده می‌‌شد و مورد اعتماد دوستان و حتّى دشمنان خويش بود. پيامبر با تکيه بر همین اعتبار ومقبولیت، با مشرکان احتجاج کرد و فرمود: «اگر شما را از دشمنى در پشت کوه خبر دهم، باور مى‏کنيد؟» همه مخاطبان، اقرار کردند. پس پیامبر با اتّکا به همین، مردم را از آتش دوزخ، بيم داد و آنان را به خداپرستى دعوت کرد.^۱ روشن است که پذيرش صداقت پيامبر و خطا نکردنش در بازگويى پیام پروردگار، به معناى قبول همه سخنان او است.

۸. روايات نبوى

پيامبر، خود سخنان خويش را معتبر و پيروى از آن را لازم دانسته است. اگر چه‌‌این استدلال گونه‌‌ای دور است، ولى مى‏توان آن را مؤّید دلیل های عقلى و نقلی دانست. گفتنی است این اعتباربخشی براى پيشگيرى از آسیب پیش بینی شده‌‌ای بود که پس از رحلت پيامبر پديد آمد. برخی صحابيان رأی و برداشت شخصی خود را معتبر خواندند و آن را همتراز سنّت پيامبر و گاه مقدّم بر آن قرار ‏دادند.^۲

نتیجه: از مجموع دلیل‏ها، حجّيت سنّت نبوى، خواه گفتارى يا رفتارى، ثابت مى‏شود. اين دلیل‏ها مبتنى بر عقل و قرآن و هماهنگ با باورهاى عموم مسلمانان است. از این رو، نظر کسانى که سنّت نبوى را کنار مى‏نهند، پذيرفتنى نيست، خواه ادّعاى آنان، بى‏اعتبارى سنّت در همه جا باشد يا آن را در برخی جاها بپذیرند و در جاهایی دیگر نپذیرند.

خداوند ما را در آن جا که گفتار و رفتار پیامبر نامعتبر و نادرست فرض شده، به سوی تقلید از رفتار نادرست و هلاکت سوق داده است! نتیجه‌‌ای که نمی توان پذیرفت و حاصل فرض نادرست نخست است.

۵. وحيانى بودن سخنان پيامبر

قرآن کريم، در آیات آغاز ین سوره نجم سخنان پيامبر را وحيانى و واقع‏نما، خوانده و ايشان را از گفتار هواپرستانه، دور دانسته است.^۱ اين آيات، سخنان پيامبر را القا شده از جانب خدا می‌‌داند بی آن که دستخوش تمايلات انسانى قرار بگیرد. آيه در پى نفى اين توهم ابراز شده است که گفتار و رفتار پیامبر را از حب و بغض و خشنودی ایشان، متأثر می‌‌پندارد.

گفتنی است واژه «وحى»، معنايى گسترده‏تر از وحى قرآنى دارد و شامل انواع آگاهى‏هايى است که از طريق شعور مرموز درونى به صورت نهانى و سريع براى انسان حاصل مى‏شود. از این رو مقصود از وحى در آیه مزبور، منحصر به وحى قرآنى نيست؛ بلکه همه سخنان و افعال ايشان را که به القا و تعليم خدا بوده و نمايان‏گر واقع است، در برمی گیرد.

۶. تبيين‏گرى پيامبر

بر پایه آیاتی چند از قرآن کریم^۲، پيامبر اکرم تبيين‏کننده و مفسّر آن است. او وظيفه دارد تعالیم قرآن را براى مردم روشن سازد، ظرايف و ويژگى‏هاى آن را برنماید و مردم را با حقيقت معارف آن آشنا سازد. روشن است که لازمه مبيّن و مفسّر بودن پيامبر، مقبول و معتبر بودن سخنان اوست در غير اين صورت، مُفسّر دانستن پيامبر، بى‏فایده خواهد بود. پيامبر همچنین بايد در موارد اختلافى، راه حقّ را بر مسلمانان، آشکار کند و با تفسير صحيح خويش، معارف واقعى قرآن را برایشان روشن کند.

۷. اعتماد بر راستگو

شیوه خردمندان، اعتماد بر سخن راستگویان و ارزش نهادن به سخنان ایشان است. پيامبر