325
گزیده شناخت نامه حدیث

۴۲۱.بحار الأنوار- به نقل از حسن بن جَهْم -: به عبد صالح [امام کاظم] گفتم: آيا در آنچه از شما به ما مى‏رسد، جز تسليم، راهى داريم؟ فرمود: «نه. به خدا، جز تسليم در برابر ما، چاره‏اى نداريد». گفتم: از امام صادق، چيزى روايت مى‏شود و سپس، خلاف همان از ايشان، روايت مى‏شود. کدام را بگيريم؟ فرمود: «آنچه را مخالف [نظر] غير شيعه است، بگيريد و از آنچه موافق [نظر] غير شيعه است، بپرهيزید».۱

۵. احتياط

۴۲۲.عوالى اللآلى- به نقل از زُرارة بن اَعيُن -: از امام باقر علیه السّلام پرسيدم: فدايت شوم! دو روايت يا حديث متعارض از شما به ما مى‏رسد. کدام را بگيريم؟ امام علیه السّلام فرمود: «اى زُراره! آنچه را ميان يارانت مشهور است، بگير و ناهماهنگ نادر را فرو گذار». گفتم: اى سروَر من! هر دوى آنها، مشهور و منقول از شما هستند؟ فرمود: «گفته کسى را بگير که نزد تو، عادل‏تر است و اطمينان بيشترى به او دارى». گفتم: هر دو [راوى] عادل، پسنديده و مطمئن هستند. فرمود: «بنگر هر کدام که با مذهب غير شيعه موافق است، رهايش کن و آنچه را مخالف آنان است، بگير که حق در آن روايتى است که مخالف ايشان است». گفتم: گاه هر دو موافق آنها يا هر دو مخالف هستند. در اين صورت، چه کنم؟ فرمود: «در اين صورت، آنچه را موافق احتياط در دينت است، بگير و آنچه را مخالف احتياط، رها کن». گفتم: هر دو موافق احتياط يا مخالف احتياط باشند، چه؟ فرمود: «در آن صورت، مى‏توانى هر کدام را بگيرى و ديگرى را فرو گذارى».
و در نقلى ديگر، امام فرمود: «در اين صورت، کار را به تأخير انداز تا امامت را ببينى و از او بپرسى».

۴۲۳.پيامبر خدا صلی الله علیه و آله: هنگامى که امور بر تو، مختلف و احاديث، فراوان شدند، هدايت، در آن است که آنچه را به شکت مى‏اندازد، واگذارى و آنچه را به شکت نمى‏اندازد، برگيرى.

1.. روزگار امام باقر و امام صادق علیهما السّلام، دوران رواج اندیشه هاى عقلى و نقلى گوناگون و متضاد بود. در این فضاى ناهمگون، شیعیان پس از تحمّل سالها سختى و اختناق، در صدد ترسیم و ارائه نظام فکرى مستقل و کامل خود بودند. این مهم، اقتضا مى‏کرد که تعالیم معرفتى ناب و رسیده از طریق اهل بیت، از آنچه در طول حاکمیت خلفا به عنوان دین عرضه شده بود، متمایز شود. اصرار اهل بیت علیهم السّلام بر آن بود که در موارد اختلافی، معرفتى متمایز از معارف اهل سنّت و مورد اتفاق شیعه، ملاک عمل قرار گیرد. روشن است که معارف مشترک شیعه و سنّى مشمول این حکم نمى‏شود. بنا بر این، تنها در موارد اختلافى، مخالفت با نظر اهل سنّت، ملاک تعیین معرفت شیعى است. (م).


گزیده شناخت نامه حدیث
324

۴۲۱.بحار الأنوار عن الحسن بن جهم: قُلتُ لِلعَبدِ الصّالِحِ علیه السّلام: هَل يَسَعُنا فيما يَرِدُ عَلَينا مِنكُم إلَّا التَّسليمُ لَكُم؟ فَقالَ علیه السّلام: لا وَاللّهِ، لا يَسَعُكُم إلَّا التَّسليمُ لَنا. قُلتُ: فَيُروى عَن أبي عَبدِ اللّهِ علیه السّلام شَيءٌ ويُروى عَنهُ خِلافُهُ، فَبِأَيِّهِما نَأخُذُ؟ قالَ: خُذ بِما خالَفَ القَومَ، وما وافَقَ القَومَ فَاجتَنِبهُ.۱

۵. الاِحتِياطُ

۴۲۲.عوالي اللآلي عن زرارة بن أعين: سَأَلتُ الباقِرَ علیه السّلام فَقُلتُ: جُعِلتُ فِداكَ، يَأتي عَنكُمُ الخَبَرانِ أوِ الحَديثانِ المُتَعارِضانِ، فَبِأَيِّهِما آخُذُ؟ فَقالَ علیه السّلام: يا زُرارَةُ، خُذ بِمَا اشتَهَرَ بَينَ أصحابِكَ ودَعِ الشّاذَّ النّادِرَ. فَقُلتُ: يا سَيِّدي، إنَّهُما مَعا مَشهورانِ مَروِيّانِ مَأثورانِ عَنكُم؟ فَقالَ علیه السّلام: خُذ بِقَولِ أعدَلِهِما عِندَكَ وأَوثَقِهِما في نَفسِكَ. فَقُلتُ: إنَّهُما مَعا عَدلانِ مَرضِيّانِ مُوَثَّقانِ؟ فَقالَ علیه السّلام: اُنظُر ما وافَقَ مِنهُما مَذهَبَ العامَّةِ فَاترُكهُ وخُذ بِما خالَفَهُم؛ فَإِنَّ الحَقَّ فيما خالَفَهُم. فَقُلتُ: رُبَّما كانا مَعا مُوافِقَينِ لَهُم أو مُخالِفَينِ، فَكَيفَ أصنَعُ؟ فَقالَ: إذاً فَخُذ بِما فيهِ الحائِطَةُ لِدينِكَ وَاترُك ما خالَفَ الاِحتِياطَ. فَقُلتُ: إنَّهُما مَعا مُوافِقانِ لِلاِحتِياطِ أو مُخالِفانِ۲ لَهُ، فَكَيفَ أصنَعُ؟ فَقالَ علیه السّلام: إذَن فَتَخَيَّر أحَدَهُما فَتَأخُذُ بِهِ وتَدَعُ الآخَرَ. وفي رِوايَةٍ أنَّهُ علیه السّلام قالَ: إذَاً فَأَرجِهِ حَتّى تَلقى إمامَكَ فَتَسأَلَهُ۳.۴

۴۲۳.رسول اللّه‏ صلی الله علیه و آله: إذَا اختَلَفَ عَلَيكَ الأَشياءُ وكَثرَةُ الأَحاديثِ فَإِنَّ الهُدى أن تَدَعَ ما يُريبُكَ إلى ما لا يُريبُكَ.۵

1.. بحار الأنوار: ج ۲ ص ۲۳۵ ح ۱۸ نقلاً عن قطب الدين الراوندي في رسالة الفقهاء.

2.. وفي النسخة التي بأيدينا: «موافقين للاحتياط أو مخالفين» والصواب ما أثبتناه من بحار الأنوار.

3.. الخبر يدلّ على أنّ موافقة الاحتياط من جملة مرجّحات الخبرين المتعارضين (بحار الأنوار: ج ۲ ص ۲۴۶).

4.. عوالي اللآلي: ج ۴ ص ۱۳۳ ح ۲۲۹ و ۲۳۰، بحار الأنوار: ج ۲ ص ۲۴۵ ح ۵۷.

5.. الفردوس: ج ۱ ص ۳۲۶ ح ۱۲۹۲ عن ابن عمر، كنز العمّال: ج ۳ ص ۴۳۰ ح ۷۳۰۱ .

  • نام منبع :
    گزیده شناخت نامه حدیث
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1400/08/19
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1497
صفحه از 439
پرینت  ارسال به