محدثّان، از قرن پنجم هجرى، به تدوين این شیوه‌ها در هفت يا هشت يا نُه طريق اقدام کردند. اين اختلاف، ناشى از تداخل برخى از انواع يا جداسازى آنها بوده است. محدثان همچنين به ارزش‏گذارى آنها در مقام نقل احاديث پرداختند و آنها را بر پایه اعتبارشان مرتب ساختند. ملاک اعتبار، قوت و ضعف استناد و انتساب روايت از سوى راوى به استادش است. برخى راه‏هاى تحمّل، اين استناد را بهتر و دقیق‏تر و برخی ضعيف‏تر نشان می‌‌دهند. اینک این هشت راه را بر می‌شمریم:

۱. سماع: يعنى شنيدن روايت از استاد، چه وى، حديث را از حافظه يا کتاب بخواند.

اين نوع فراگيرى حديث را قوى‏ترين شيوه دانسته‏اند؛ چه آن که نقش استاد، به شکل فعّال بوده و دقّت ياددهى آن، بيشتر از ديگر راه‏هاست.^۱ راوى براى بيان اين طريق، از تعبير «سَمِعْتُ» و در مرتبه بعد، «حَدَّثَنى» و «حَدَّثَنا» استفاده مى‏کند.^۲

۲. قرائت يا عرض: خواندن و عرضه حديث از سوى راوى بر استاد را قرائت يا عرض گويند، چه راوى از حفظ، بر استاد بخواند و چه از روى کتاب، يا شخص مُعتمد ديگرى براى استاد بخواند و راوى، گوش دهد يا بنويسد.^۳ برخى اين طریق را هم‏ارزش با سماع دانسته و برخى آن را ضعيف‏تر شمرده‏اند؛ چه آن که نقش فعّال استاد در اين ميان، کمتر است.

تعبيرهاى واضح در بيان اين طريق، «قَرأَتْ عَلى فُلانٍ» و «قُرِئَ عَلى فُلانٍ وَ أَنَا أَسْمَعُ، فَأَقَرَّ بِهِ» هستند؛ اگر چه از تعبيراتى همچون «حَدَّثَنى قَرائَةً» و «أَخْبَرْنى قَرائَةً» هم مى‏توان استفاده کرد.^۴

۳. اجازه: رخصت دادن استاد به شاگرد براى نقل احاديثش از کتاب يا آنچه را که شنيده، اجازه گويند. در اين روش، نقش استاد، منحصر به همان اجازه است. محدّثان، اجازه را

راه‏هاى تحمّل حديث^۱

اصلاح «طرق تحمّل حدیث» نزد حدیث‌پژوهان برای اشاره به شیوه‌های دریافت حدیث، به کار می‌رود.^۲ تحمل حدیث به معنای «نقل روایت راوی از استادش به یکی از راه‌های شناخته شده و پذیرش مسئولیت نقل آن بدون کم و کاست» می‌باشد و می‌توان آن را بر گرفته از آيه حمل امانت^۳ و روايت مشهور «يَحمِلُ هَذَا العِلمَ فى کُلِّ خَلَفٍ عُدُولٌ...»^۴ دانست.

نقطه مقابل «تحمّل» را نیز «اَدا» گويند. اَدا، به معناى نقل حديث و تعليم آن از سوى راوى به ديگران است. اين واژه می‌‌تواند برگرفته از آيه اداى امانت^۵ و ناظر به روايت «نَضَّرَ اللّهُ عَبدا سَمِعَ مَقالَتي فَوَعاها وحَفِظَها وبَلَّغَها مَن لَم يَسمَعها...» باشد.^۶

بنا بر اين، تحمّل حدیث، فراگيرى آن است به گونه‏اى که راوى (شاگرد)، بتواند مطالبى را که نقل مى‏کند، به استادش نسبت دهد. ادا نیز فرادهىِ حديث به همين گونه (قابل انتساب و استناد) است. راه‏هاى مختلفى را براى تحمّل حديث ذکر شده است که به آنها «طُرُق تحمّل حديث» گويند.