۱. انگيزه‏هاى نامقدّس

نقل و نشر حديث، گونه‏اى علم‏آموزى و عبادت است. نيّت خالصانه، نخستين ادب اين عبادت، و تحقّق‏بخش برکات معنوى آن است. دخالت دادن انگيزه‏هاى غير خدايى، محدّث را در جرگه عالمانى مى‏افکند که از علم خود سودى نمى‏برند و گاه در پى شهرت‏ و جاه و مقام، از نادانان نيز عقب‏تر مى‏مانند. اينان، از تلاش علمى خود، اندوخته‏اى براى جهان آخرت نمى‏اندوزند و توشه‏اى براى سفر طولانى خويش به همراه نمى‏برند.

۲. بى پروايى

برخى امور، در نشر و بازگويى حديث، اثر منفى دارند. محدّث، نمى‏تواند روايتى برساخته را تنها به دليل حديث نامیده شدن، نقل کند. او همچنين نمى‏تواند بدون اطمينان از صدور حديث، آن را به معصومان، منتسب کند و گزارش و نشر دهد. کارى که شايد بتوان آن را گونه‏اى تخريص دانست که قرآن آن را نکوهیده است: «قُتِلَ الْخَرَّ صُونَ»^۱ و مى‏توان حديث «اِتَّقُوا الحَديثَ عَنّى إلاّ ما عَلِمتُم»^۲ را بر آن، گواه دانست. گفتنى است اگر اطمينان به ساختگى بودن حديث نداشته باشيم، نقل آن به صورت احتمالى، يا همراه انتساب به شخص ناقل و منبع حديث، اشکالى ندارد.

۳. رعايت نکردن ظرفيت مخاطب

فراگيرى حديث، مانند هر علم ديگرى، نيازمند کسب برخى آمادگى‏ها و پيمودن برخى مرحله‏هاست. بازگویی هر حديث براى هر کس، گاه با امتناع و انکار فراگيرنده روبرو و موجب تباهى علم نهفته در آن حديث مى‏شود. در این حالت، شنونده حديث گاه سر به طغيان می‌‌گذارد^۳ و به جای توقف و "ردّ العلم" یعنی بازگرداندن حدیث به گويندگان آن، عصيان می‌‌کند و به انکار حدیث روی می‌‌آورد.^۴

۵. نقل دقيق

راوی موظف به نقل مطلبی است که معصوم فرموده است. اگر چه امامان اجازه نقل به معنای احادیث‏شان را داده اند، اما شرط آن را نقل بی کم و کاست معنا و نیفزودن بر آن دانسته اند.از این رو، محدّث بايد با زبان عربى و ادبيات عرب به صورت کامل، آشنا باشد و با احتياط فراوان در نقل واژگان حديث و بازگردان آنها، رعايت امانتدارى را بنمايند.

کسى که روايت را همان گونه که شنيده، گزارش می‏کند، مشمول دعاى خير پيامبر^۱ و به تعبير امام صادق علیه السّلام، مصداق آيه شريف (الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ)^۲ خواهد بود.^۳

۶. عمل کردن

نقل روايت، راوى را در شمارِ عالمان دينى قرار نمی دهد. عالم حقیقی به دانسته های خود عمل می‌‌کند و عمل راوی به روایاتی که نقل می‌‌کند، او را در زمره عالمان در می‌‌آورد که عمل کردن به دانسته هایمان، نشانه باور و ايمان ما به گفته خود است. ناگفته پيداست که عمل راوی به روایتش، در اعتبار بخشى به آن، و ايجاد اطمينان در مخاطب نيز مؤثّر است. اگر راوی به گفته خویش عمل نکند و باور نداشته باشد، به سانِ بلندگويى است که خبرى را به ديگران منتقل ساخته است. چنين فردى را نمى‏توان عالم و دانشمند شمرد.^۴

فروتر از این، آن راوی که گفته خویش را یکسر به کنار نهد و بر خلاف آن عمل کند، زیانی دو چندان بر ایمان جامعه زده و در برخی حالت‌ها ممکن است جزو کسانى در آید که بوي بهشت را نیز نمی فهمند.^۵

ب - آداب سلبى

محدّث افزون بر رعایت برخی آداب، شایسته و بایسته است از برخی کارها نیز پرهیز کند که به آنها اشاره می‌‌کنیم.