سخت گیرترین افراد در قبول خبر، مانند سید مرتضی و ابن ادریس کارآمد بود.^۱

با گذر بیشتر زمان و دور شدن از نگارش‏هاى آغازين و دسترسى کمتر به قرائن، مشکلات اين شيوه، بتدریج بروز یافت. از این رو سيد احمد بن طاووس و علامه حلى در قرن هفتم، به طرح شیوه جدیدی برای اعتبار سنجی روایات، اقدام کردند. این شیوه بعدها وثوق سندى نام گرفت و متفاوت از شیوه پیشین بود به نام وثوق صدوری بود.

بنيان‏گذاران شيوه می‌گفتند که ما راهى براى دستيابى به قرائن اثرگذارى که در دسترس پیشینان بود، نداريم. از اين رو، نياز به قواعدی براى اعتبارسنجى داریم که بهترين راهکار آن، ارزيابى سندى روایت، براساس وثاقت راويان آن است. تغيير رويکرد، از وثوق صدورى به وثوق سندى سبب شد تا بسيارى از متون روايى پيشين که نزد قدماى اصحاب اماميه، معتبر شمرده مى‏شدند، بر اساس سنجش با معيار جديد، معتبر شمرده نشوند.^۲

اين رويکرد در آثار عالمان قرن هفتم به بعد، مانند علامه حِلّى، شهيد ثانى، صاحب معالم و صاحب مدارک، نمود پیدا کرد و حدود چهار سده استمرار يافت و شيوه پيشين را به انزوا کشاند.اصرار بر شيوه سندمحور و بی توجهی به دیگر عناصر موثر در اعتبار سنجی و چشم پوشی از قرینه های دیگر، به ضعیف شمردن بسيارى از روايات موجود در منابع کهن و مقبول حديثى، به ويژه کتب اربعه، به واکنش گروهى از عالمان در سده يازدهم هجرى منجر شد که نتيجه آن پديد آمدن اخباريان و رويکرد اعتمادبخشى تام به روايات، به ويژه روايات کتب اربعه بود.

این رويکرد جديد و اخباری گری شديد، منابع معرفتی را به روایت منحصر نمود و قرآن کريم و اجماع و اصول فقهِ برگرفته از قواعد عقلى را تا اندازه زیادی کنار نهاد.

۲. بازگویی فضیلت از زبان مخالف: اعتماد به گزارش دشمن، عقلايى نيست، ولی اگر دشمنی مانند معاويه و عمرو بن عاص و دیگر ناصبیان، فضیلتی از امیرمومنان و اهل بیت را نقل کنند، اعتمادی دو چندان می‌‌آورد.

۳. آزمودن حدیث: برخى روايات، قایلیت تجربه کردن دارند، همچون روايات طبى که می‌‌توان اثر بیان شده در آنها را در عمل آزمود و پاسخ مثبت را قرینه‌‌ای برای افزايش اعتماد به متن روایت دانست.

کاربست ويژگى‏ها و تطور تاریخی آن

مهارت در کشف ويژگى‏هاى مثبت و منفى هر روايت و برآیندگیری درست، به منظور کاربست آن، به اعتمادزايى یا اعتماد زدایی می‌‌انجامد. بر این پایه، ممکن است حديثی ضیعف‌السند که از سوى چندین عالم کهن پذيرفته شده است، اعتبارى افزون‏تر از حديث صحيح السندى داشته باشد که مشهور عالمان آن را کنار نهاده‏اند.^۱

در این میان و با وجود گوناگونی قرینه‌ها و عوامل پديد آمدن اعتماد به روایت، راويان و سلسله سند حدیث، نقش ویژه‌‌ای در پديد آمدن وثوق و اعتماد دارند. از اين رو، پرسش از معصومان درباره وثاقت برخى راويان يا اعلان وثاقت راويان خاص از سوى معصومان نمود دارد. افزون بر این، اندک بودن منابع حديثى در روزگار حضور ائمه، کوتاهی سلسله سند روایات و نبود تفاوت‏های جدی ميان حوزه‏هاى حديثى، زمینه توجه به وثاقت و اوصاف راوى را پررنگ‏تر می‏نمود. این وضعیت با گذشت زمان، تغییر یافت.

در اواخر دوره حضور امامان و سده‏هاى اول غيبت، دست‏نوشته‌های راویان، فراوان شد و گاه یک روایت یا مشابه آن در چند نسخه یافت می‌‌شد. همچنین نزديکى زمان نگارش آنها به صدور حدیث، دستيابى به قرائن همراه حدیث را در این سده‏ها آسان مى‏ساخت. از اين رو، ملاک اعتبار روايت و اعتماد به صدور آن تا سده ششم هجرى، اطمینان حاصل از قرائن ايجابى و سلبى در منبع، راوى و محتوا بود.این شیوه برای