365
گزیده شناخت نامه حدیث

است. براى نمونه، فرد بدنام و هوسرانى چون مُغَيرة بن شُعبه، با اين عنوان توصيف شده است.۱ همچنين رجاليان اهل سنّت، در معرّفى عمرو بن شعيب، اين ويژگى او را برنموده‏اند.۲

۴. اشکال مهم‏تر در مخالفت امير مؤمنان با رفتار امام حسن است. تعارض عمل و سخن دو امام معصوم با يکديگر، به گونه‏اى که يکى عليه ديگرى آن هم به گونه مکرّر و مداوم سخن گويد و بر فراز منبر، او و عملش را نکوهش کند با ويژگى‏ عصمت امام، سازگار نیست.

۵. تاريخ و مدّت زندگانى امام حسن علیه السّلام در کوفه نيز با فراوانىِ ازدواج و طلاق ايشان، سازگار نيست. ايشان در دوره حضور در کوفه، حدود ۳۳ تا ۳۸ سال داشته و حدود سه سال در شهر کوفه حضور داشته‏اند۳. شمارِ فراوان ازدواج و طلاق در اين مدّت اندک، بسيار بعيد است.

در دوره بعد از صلح تحمیلی با معاويه و حضور در مدينه نيز، اشتياق مردم به ازدواج با فردى که با حاکميت معاويه، درگير و دچار چالش است، نمی‌‌تواند چنین فراوان باشد.

۶. در متون تاريخى، تنها از چند نفر مشخّص به عنوان همسر امام علیه السّلام ياد شده و نام آنها ذکر شده است. اين افراد در دوره‏اى طولانى، همسر امام علیه السّلام بوده و مادر فرزندان ايشان نيز هستند. طبيعى است که با وجود اين افراد و عدم امکان ازدواج با بيش از چهار همسر، احتمال ازدواج‏هاى ديگر، منتفى است. نکته در خور توجه‌‌اینکه متون ادّعايى و نگاشته‏هاى مدّعيان، نتوانسته‏اند نام حتّى چند تن از اين همه همسران ادّعايى را درست و مستند بیاورند.

۷. شمارِ فرزندان امام علیه السّلام نيز با فراوانىِ ازدواج ايشان، ناسازگار است. فرزندان ايشان را حدود دوازده۴ تا ۲۳۵ نفر از هشت همسر۶ برشمرده‏اند که مادران بعضى نيز اُمّ ولد۷ بوده‏اند، در حالى

1.. ر.ک: تاریخ دمشق: ج ۶۰ ص ۵۴، سیر أعلام النبلاء: ج ۳ ص ۳۱ ش ۷.

2.. ر.ک: تهذیب التهذیب: ج ۴ ص ۳۳۴ ش ۵۹۲۸.

3.. ایشان، پس از جنگ جمل، در نیمه سال ۳۶ هجرى به، اتّفاق امیر مؤمنان به کوفه آمد. ده ماه در نبرد صفّین و چند ماه در نبرد نهروان بیرون از کوفه بود و در سال ۴۱ هجرى نیز به مدینه بازگشت.

4.. ر.ک: دلائل الإمامة: ص ۱۶۴ ح ۷۲، نور الأبصار: ص ۱۲۴.

5.. ر.ک: تذکرة الخواص: ص ۲۱۴.

6.. ر.ک: المناقب، ابن شهرآشوب: ج ۴ ص ۲۹.

7.. ر.ک: أنساب الأشراف: ج ۳ ص ۳۰۵، أعلام الورى: ج ۱ ص ۴۱۶.


گزیده شناخت نامه حدیث
364

گزارشى ديگر، از سخنرانى منصور دوانيقى خطاب به مردم خراسان، ياد کرده که در نکوهش دودمان امام حسن علیه السّلام، اين نکته را عيب اين خاندان، مطرح کرده و گفته است:

«او (امام حسن علیه السّلام) به زنان رو آورد. روزى نبود که ازدواج نکند يا طلاق ندهد، تا آن که در بستر از دنيا رفت».۱

بررسى گزارش‏ها

ناهمگونى محتواى اين گزارش‏ها با روح کلّى دين و شخصيت امام حسن علیه السّلام، سبب ترديد در اين متون است. اين ترديد، به حدّى است که فردى همچون مرحوم شيخ يوسف بحرانى که در پذیرش روایات آسان گیر است، مى‏نويسد:

اين‏جا، جاى اشکال است و اکنون، جوابى براى آن ندارم و ننوشتن در باره آن، مؤدّبانه‏تر است.۲

اکنون و در بررسى اين متون مى‏گوييم:

۱. از منظر معارف دينى، طلاق، امرى ناپسند است که با عبارت «أبغض الحلال»،۳ توصيف شده است. فراوانىِ انجام امر مبغوض شارع، از جانب شخصیت بزرگواری مانند امام حسن علیه السّلام با جايگاه امامت و کرامت ایشان ناسازگار است و پذيرفته نيست.

۲. فراوانى انجام دادن طلاق از جانب يک فرد که او را ملقّب به عنوان «مطلاق» کند، ناشايستگىِ دوچندان دارد. امام صادق علیه السّلام فرموده است: «خداوند، هر مرد پُر طلاق پُر ازدواج [را که در حدّ چشيدن، با اين و آن، ازدواج مى‏کند]، دوست ندارد.۴

ملقّب شدن به اين وصف نيز با شخصيت امام و جايگاه امامت، منافات دارد.

۳. مطلاق بودن، در فرهنگ عرب، نشانه هوسرانى، سبب انگشت‏نما شدن و ناپسند بوده

1.. مروج الذهب: ج ۳ ص ۳۱۱.

2.. الحدائق الناضره: ج ۲۵ ص ۱۴۸ .

3.. ر.ک: سنن أبى داوود: ج ۲ ص ۲۵۵ ح ۲۱۷۸.

4.. الکافى: ج ۶ ص ۵۵ ح ۴: «إِنَّ اللَّهَ عز و جل یُبغِضُ کُلَّ مِطلاَقٍ ذَوَّاقٍ».

  • نام منبع :
    گزیده شناخت نامه حدیث
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1400/08/19
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1899
صفحه از 439
پرینت  ارسال به