309
گزیده شناخت نامه حدیث

فصل دهم:

اختلاف احاديث

۱۰ / ۱

اسباب اختلاف احاديث

۱. پرسش‌ها و لايه‏هاى متعدّد معنايى

۳۹۰.المحاسن- به نقل از جابر -: از امام باقر علیه السّلام در باره تفسير چيزى از قرآن پرسيدم و ايشان، پاسخى به من داد. سپس بار ديگر، همان سؤال را از ايشان پرسيدم و ايشان، پاسخ ديگرى به من داد.
گفتم: قربانت گردم! قبلاً به اين سؤال من، پاسخى غير از پاسخ امروز دادى.
فرمود: «اى جابر! قرآن، باطنى دارد و باطن آن هم باطنى دارد. همچنين، ظاهرى دارد و ظاهر آن هم ظاهرى دارد. اى جابر! هيچ چيزى به اندازه تفسير قرآن، از دسترس خِردهاى مردان، به دور نيست. آيه، آغازش در باره چيزى است و آخرش در باره چيزى ديگر. قرآن، گفتارى پيوسته و قابل حمل به وجوه (معانىِ) گوناگون است».

۳۹۱.الخصال- به نقل از حمّاد بن عثمان -: به امام صادق علیه السّلام گفتم: از شما، حرف و حکايت‏هاى متفاوتى شنيده مى‏شود. فرمود: «قرآن، بر هفت حرف، نازل شده است۱. کم‏ترين کار امام، اين است که به هفت گونه نظر بدهد». سپس فرمود: «اين، عطاى ماست. [آن را] بى‏شمار ببخش يا نگه دار».

1.. ر .ک: شناخت‏نامه قرآن: ج ۱ ص ۲۳۲ (پژوهشى در باره احادیث نزول قرآن بر هفت حرف).


گزیده شناخت نامه حدیث
308

الفَصلُ العاشر:

اِختِلافُ الأحاديثِ

۱۰ / ۱

أسبابُ اختِلافِ الأَحاديثِ

۱. تَعَدُّدُ وُجوهِ المَعاني وَالمَسائِلِ

۳۹۰.المحاسن عن جابر بن يزيد الجعفي: سَأَلتُ أبا جَعفَرٍ علیه السّلام عَن شَيءٍ مِنَ التَّفسيرِ فَأَجابَني، ثُمَّ سَأَلتُهُ عَنهُ ثانِيَةً فَأَجابَني بِجَوابٍ آخَرَ، فَقُلتُ: جُعِلتُ فِداكَ، كُنتَ أجَبتَني في هذِهِ المَسأَلَةِ بِجَوابٍ غَيرِ هذا قَبلَ اليَومِ، فَقالَ: يا جابِرُ، إنَّ لِلقُرآنِ بَطنا ولِلبَطنِ بَطنا، ولَهُ ظَهرٌ ولِلظَّهرِ ظَهرٌ، يا جابِرُ، لَيسَ شَيءٌ أبعَدَ مِن عُقولِ الرِّجالِ مِن تَفسيرِ القُرآنِ، إنَّ الآيَةَ يَكونُ أوَّلُها في شَيءٍ وآخِرُها في شَيءٍ، وهُوَ كَلامٌ مُتَّصِلٌ مُنصَرِفٌ عَلى وُجوهٍ.۱

۳۹۱.الخصال عن حمّاد بن عثمان: قُلتُ لِأَبي عَبدِ اللّهِ علیه السّلام: إنَّ الأَحاديثَ تَختَلِفُ عَنكُم؟ قالَ: فَقالَ: إنَّ القُرآنَ نَزَلَ عَلى سَبعَةِ أحرُفٍ۲، وأَدنى ما لِلإِمامِ أن يُفتِيَ عَلى سَبعَةِ وُجوهٍ، ثُمَّ قالَ:(هَٰذَا عَطَاؤُنَا فَامْنُنْ أَوْ أَمْسِكْ بِغَيْرِ حِسَابٍ)۳.۴

1.. المحاسن: ج ۲ ص ۷ ح ۱۰۷۶، تفسير العيّاشي: ج ۱ ص ۱۲ ح ۸، بحار الأنوار: ج ۹۲ ص ۹۱ ح ۳۷.

2.. راجع: معرفة القرآن: ج ۱ ص ۱۳۷ (بحث في أحايث نزول القرآن على سبعة أحرف).

3.. ص: ۳۹.

4.. الخصال: ص ۳۵۸ ح ۴۳، بحار الأنوار: ج ۹۲ ص ۴۹ ح ۱۰ وراجع الكافي: ج ۲ ص ۶۳۰ ح ۱۳.

  • نام منبع :
    گزیده شناخت نامه حدیث
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1400/08/19
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2012
صفحه از 439
پرینت  ارسال به