609
پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم

آن، قرآن تلاوت مى‏کرد و قریش را از آنچه بر امّت‏هاى پیشین رفته، هشدار مى‏داد و از آن مجلس بر می‏خاست، نضر بن حارث بن علقمة بن کلدة بن عبد مناف بن عبد الدار بن قُصَى، در آن مجلس، به جاى پیامبر صلی الله علیه و آله مى‏نشست و براى مردم، قصّه رستم پهلوان و اسفندیار و پادشاهان فارس را بازگو مى‏کرد و آن گاه مى‏گفت: به خدا سوگند، محمّد بهتر از من حکایت نمى‏کند و حکایت او، جز افسانه‏هاى پیشینیان نیست. او آنها را براى خود نوشته است، همان‏ طور که من آنها را نوشته‏ام.

۰.پس خداوند، در باره او این آیات را فرو فرستاد: (وَ قَالُواْ أَسَاطِیرُ الأَوَّلِینَ اکْتَتَبَهَا فَهِىَ تُمْلَىٰ عَلَیْهِ بُکْرَةً وَ أَصِیلاً قُلْ أَنزَلَهُ الَّذِى یَعْلَمُ السِّرَّ فِى السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضِ إِنَّهُ کانَ غَفُورًا رَّحِیمًا؛۱ گفتند: افسانه‏هاى پیشینیان است که آنها را براى خود نوشته است و صبح و شام، بر او املا مى‏شود. بگو: آن را کسى نازل کرده که رازِ نهان‏ها را در آسمان‏ها و زمین مى‏داند، و هموست که همواره آمرزنده مهربان است) و نیز در باره او فرو فرستاد: (إِذَا تُتْلَىٰ عَلَیْهِ ءَایَاتُنَا قالَ أَسَاطِیرُ الأَوَّلِینَ؛۲ هر گاه، آیات ما برای او تلاوت می‏شود، می‏گوید: افسانه‏هاى پیشینیان است) و نیز در باره او نازل کرد: (وَیْلٌ لِّکُلِّ أَفَّاكٍ أَثِیمٍ یَسْمَعُ ءَایَاتِ اللهِ تُتْلَىٰ عَلَیْهِ ثُمَّ یُصِرُّ مُسْتَکْبِرًا کَأَن لَّمْ یَسْمَعْهَا فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ؛۳ واى بر هر دروغزنِ گناه‏پیشه‏اى که آیات خدا را که برای او خوانده مى‏شود، مى‏شنود و باز به حال تکبّر - چنان که گویى آن را نشنیده است - سماجت مى‏ورزد. پس او را از عذابى پُردرد، خبر ده).۴

سه. مجسّمه‏سازی

هنر مجسّمه‏سازی نیز یکی از هنرهایی است که مورد سوء استفاده فریبکاران به منظور

1.. فرقان: آیۀ ۵ - ۶.

2.. قلم: آیۀ ۱۵، مطفّفین: آیۀ ۱۳.

3.. جاثیه: آیۀ ۷ - ۸.

4.. السیرة النبویّة: ج۱ ص۱۹۵.


پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
608

آیه مورد استناد می‏فرماید:

۰.فَهُوَ النَّضرُ بنُ الحَارِثِ بنِ عَلقَمَةَ بنِ كَلَدَةَ مِن بَنی عَبدِ الدَّارِ بنِ قُصَیَّ، وَ كانَ النَّضرُ راوِیاً لِأَحادیثِ‏ النَّاسِ‏ و أشعارِهِم‏.۱

۰.او نضر بن حارث بن علقمة بن کلده از قبیله بنى عبد الدار بن قُصَى بود که داستان‏ها و اشعار مردم را نقل مى‏کرد.

همچنین از امام صادق علیه السلام روایت است که در تبیین آیه (وَ الشُّعَراءُ یَتَّبِعُهُمُ الْغاوُون؛۲ شاعران را گم‏راهان پیروى مى‏کنند) فرموده:

۰.هُمُ القُصّاص‏.۳

۰.[مقصود] داستان‏سرایان هستند.

و با توجّه به این که هر گونه داستان‏سرایی شعر نیست، می‏توان گفت منظور این حدیث، سروده‏های داستانی است.

نمونه سوم. افسانه‏سرایی: امین الإسلام طبرسی در شأن نزول آیه یاد شده آورده است:

۰.نضر بن حارث، تاجر بود و برای تجارت به کشور ایران سفر می‏کرد. اخبار عجم و [کتاب‏های] حکایات آنها را می‏خرید و برای قریش بازگو می‏نمود و به آنها می‏گفت: محمّد، اخبار قوم عاد و ثمود را برای شما بیان می‏کند و من داستان رستم و اسفندیار و اخبار مربوط به کسراها را گزارش می‏نمایم. بدین سان، مردم قریش را به دور خود جمع می‏نمود و از شنیدن آیات قرآن باز می‏داشت.۴

در گزارشی دیگر آمده است:

۰.هر گاه پیامبر خدا در مجلسى، مردم را به خداوند متعال فرا مى‏خوانْد و در

1.. تفسیر القمی: ج‏۲ ص۱۶۱. نیز، ر. ک: الدرّ المنثور: ج‏۵ ص۱۵۹.

2.. شعرا: آیۀ ۲۲۴.

3.. الاعتقادات: ص۱۱۰.

4.. مجمع البیان: ج۸ ص۴۹۰.

  • نام منبع :
    پرتوی از تفسیر اهل بیت علیهم السلام (مبانی و روش) جلد دوم
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي، سيّد محمّدکاظم طباطبايي،
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی
    محل نشر :
    مشهد
    تاریخ انتشار :
    1398/01/01
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2667
صفحه از 687
پرینت  ارسال به