حجت الاسلام دکتر حسینعلی رحمتی در نوزدهمین نشست علمی از سلسله جلسات و نشست های هفتگی "دین و چالش های روز" به سوالات درباره چالش های فراروی اخلاق دینی در عصر فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی پاسخ داد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث،حجت الاسلام دکتر حسینعلی رحمتی، عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث در نشست علمی "چالش های فراروی اخلاق دینی در عصر فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی" از نوزدهمین نشست از سلسله جلسات و نشست های "دین و چالش های روز" ویژه "چهارشنبه های اعتقادی" در پاسخ به این سوال که فراگیرشدن فضای مجازی و هوش مصنوعی در ساحت عمل و نظر، کدامیک از آموزه‌های اخلاق دینی را زیر سوال برده است؟ گفت: طبق دیدگاه دینی، میان عمل و نظر ارتباط وجود دارد، یعنی همان نظریه فضیلت و معرفت که در فلسفه اخلاق مطرح شده است؛ همچنین روایت امام صادق علیه السلام که می فرمایند: «مَن علِم عمِل...» نیز نشان می‌دهد که سامانه معرفتی ما بر عمل اخلاقی اثر می‌گذارد.
وی افزود: امروزه در فضای هوش مصنوعی و فناوری اطلاعات، گاهی اطلاعاتی را با سمت و سویی مشخص به ما انتقال می‌دهند که متناسب با خداناباوری است تا صبغه خداباوری ما را تغییر دهد؛ لذا این مسئله یکی از چالش‌های جدی در عصر فناوری اطلاعات می‌باشد.
ایشان چالش دیگر در حوزه اخلاق را "تضعیف نیاز اخلاق به دین" دانست و ابراز داشت: ما معتقدیم میان دین و اخلاق رابطه است و دین، حداقل می‌تواند انگیزه اخلاقی عمل کردن را افزایش دهد؛ همچنین اخلاق نیز می‌تواند در زمینه‌هایی به دین کمک کند. حال یکی از چالش‌های مهم فضای مجازی این است که انسان‌های دیندار را به این نتیجه برساند که برای اخلاقی بودن، نیاز به دین نیست یا حتی انسان‌های دیندار را بی اخلاق جلوه دهد.
دکتر رحمتی در ادامه افزود: چالش دیگری که فضای مجازی در حوزه اخلاق ایجاد می‌کند، تدوین متون دینی و آموزه‌های اخلاقی بدون استفاده از دین است، به این معنا که می‌توانیم اصول اخلاقی را با استفاده از هوش مصنوعی پیدا کنیم. برخی نیز این چالش را مطرح کرده‌اند که بایسته است تا نگارش کتب دینی را به هوش مصنوعی واگذار کنیم نه منابعی مثل تورات، انجیل یا قرآن.
عضو هیات علمی گروه اخلاق کاربردی پژوهشگاه قرآن و حدیث ادامه داد: چالش دیگری که هوش مصنوعی و فناوری‌های اطلاعات ایجاد می‌کنند، تضعیف عواطف اخلاقی است لذا فضای مجازی می‌تواند عاطفه را در عمل اخلاقی تضعیف کند و رابطه‌ای ماشینی را تعریف نماید.
وی گفت: چالش بعدی، چالش نسبی‌گرایی است؛ آموزه‌های دینی قائل به مطلق بودن اصول اخلاقی هستند اما فضای مجازی ما را به نسبی‌گرایی اخلاقی می‌رساند. همچمین چالش دیگر، بحث فاعل اخلاقی است؛ هر دستور اخلاقی تا امروز، ناظر به انسان بوده اما با آمدن ماشین‌های هوشمند، ماشین‌ها انسان‌گونه شده‌اند.
وی اظهار داشت: چالش دیگر در مورد جاودانگی است؛ در نگاه دینی انسان فانی و خدا باقی است اما با آمدن فناوری‌های جدید مثل هوش مصنوعی و فناوری‌های تزریقی و پیوندی مثل پیوند هوش مصنوعی به هوش طبیعی، کم کم این ایده شکل گرفته که می‌توان جلوی فرایند پیری و مرگ انسان‌ها را گرفت. چالش دیگر، بحث اخلاق و جنسیت و خانواده است؛ فضای مجازی و فناوری‌های جدید به طور مستقیم و غیرمستقیم بر دیدگاه‌ها و باورهای دینی پیرامون اخلاق جنسیت و اخلاق مربوط به خانواده تأثیر گذاشته است.
ایشان در پایان به چالش‌های ناظر به عمل اخلاقی اشاره کرد و مواردی از قبیل تضعیف الگوهای اخلاق سنتی، توسعه دادن بی حد و حصر هوش مصنوعی، تصمیم گیری اخلاقی و تزاحم‌های اخلاقی را به عنوان مهم‌ترین چالش‌های عملی فضای مجازی دانست
لازم به ذکر است نشست علمی "چالش های فراروی اخلاق دینی در عصر فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی " از نوزدهمیننشست از سلسله جلسات و نشست های "دین و چالش های روز" ویژه "چهارشنبه های اعتقادی" از سوی پژوهشگاه قرآن و حدیث، انجمن کلام اسلامی حوزه، کمیته مرکزی کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه و مرکز آموزش های کاربردی دفتر تبلیغات اسلامی قم با ارائه و سخنرانی حجت الاسلام دکتر حسینعلی رحمتی، عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث در روز چهارشنبه ۲۹ فروردین ماه ۱۴۰۳ از ساعت ۲۱ تا ۲۲ به صورت وبیناری برگزار شد.
برگزاری سلسله جلسات و نشست های "دین و چالش های روز" هر هفته روزهای چهارشنبه از ساعت ۲۱ تا ۲۲ با ارائه و سخنرانی پژوهشگران و اساتید برجسته حوزوی و دانشگاهی از ایران و خارج از کشور به همراه پرسش و پاسخ، به صورت وبیناری برگزار می شود.
دریافت صوت جلسه نوزدهم👇
