اين نشست علمی به همت جامعة آل البيت عليهم السلام العالمية و پژوهشگاه قرآن و حديث، برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، حجت الاسلام دکتر سيدمحمدحسن حکيم، عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث به عنوان سخنران این نشست گفت: ايده پردازی مرحوم آيت الله بروجردی و محوريت بازيابی فضای صدور روايت، دو رکن اصلی بحث در معرفی کتاب «مدارک فقه اهل السنة علی نهج وسائل الشيعة إلی تحصيل مسائل الشريعة» است.
حجت الاسلام حکيم با اشاره به ديدگاه ويژه آيت الله بروجردی در تحليل گزاره های تاريخی اظهار داشت: آيت الله بروجردی که از شخصيت های کم نظير در ميان عالمان اماميه است، در مقام تحليل دلالی حديث يا همان فرايند فقه الحديث ـ به عنوان مقدمه ای اساسی از مقدمات استنباط حکم شرعی ـ بر ضرورت بازسازی فضای صدور روايات تاکيد دارد.
وی افزود: آيت الله بروجردی در بحث های اصولی که از ايشان باقی مانده، بر ضرورت و لزوم تدارک قرائن متصله ومنفصله برای فهم احاديث تاکيد می کند.
ایشان اظهار داشت: مرحوم بروجردی تصريح دارد که «يکی از قرائن منفصله ضروری برای فهم احاديث اهل بيت عليهم السلام، متون و گزاره های حديثی اهل سنت است». التفات و بهره گيری از احاديث اهل سنت کوتاه ترين مسير بازيابی فضای صدور روايات اهل بيت عليهم السلام است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث در ادامه افزود: در نگاه آيت الله بروجردی اگرچه مصاديقی چون نظارت فيما بين کلمات فقيهان معاصر معصوم و نظارت و به جريان های حاکم در عصر معصوم می تواند بر جوانبی از فقه الحديث روايات اهل بيت علیهم السلام اثرگذار باشد؛ اما نقطه تاکید جدی آيت الله بروجردی بر نفس احاديث، کلمات وآراء اهل سنت يا موضوعيت داشتن خود ايشان نيست، بلکه آیت الله بروجردی مجموع گزاره ها را قرائن و دلائل و علائم و نشانه هايی می داند که نقش مقدمی و تمهيدی بر شناسايی گفتمان رايج در عصر معصوم دارند که از رهگذر آن می توان حدود موضوعات و مسائل مطروحه در عصر معصوم را کشف نمود؛ و اين مهم ترين کاربستی احاديث و آراء اهل سنت در فهم روايات فقهی اهل بيت عليهم السلام است. چراکه مداليل و مفاهيم تابع موضوع است و حسب موضوع معنا می يابد و ابعاد ن روشن می شود.
ایشان اظهار داشت: آيت الله بروجردی اين مهم را در بحث فقهی تطبيق کرده و تلقی و برداشت های فقيهان را نسبت به حديث فقهی اهل بيت عليهم السلام تابع حدود موضوعات مطروح در عصر معصوم مورد نقادی قرار می دهد.
حجت الاسلام سیدمحمدحسن حکيم با اشاره به اين نکته که ايده شهرت يافته به اسم آيت بروجردی مطلب ابداعی نيست و از ديرباز امری متداول در ميان فقيهان اماميه بوده است گفت: اين مطلب هم از روش شناسی های تلاش فقيهان از قدما تا به امروز قابل درک و هم فراتر از آن، از زمان وحيد بهبهانی مورد تصريح فقيهان است و از آن با تعبير لزوم تدارک قرائن عصری ياد کرده اند.
وی افزود: وجه اشتهار اين معنا به اسم آيت الله بروجردی به جهت نقش آفرينی ايشان در روشمند سازی قاعده است، در حقيقت آيت الله بروجردی نسبی بودن قرائن عصری و نقصان آن در مقام استناد و استدلال را بر پايه متون وگزاره های اهل سنت مرتفع نمود وآن را قابل رديابی ونقد کرد. از همين جهت است که اين مطلب به حق به نام ايشان اشتهار يافته است.
ایشان گفت: آيت الله بروجردی بر دو رکن مهم تأکيد دارد : يکی نقش مسائل و موضوعات مطروحه در عصر معصوم و تاثير آن بر فهم روايات ؛ و ديگری کاربست روايات اهل سنت در بازيابی فضای صدور و گفتمان رايج که بستر شناخت مسائل و موضوعات مطروحه در عصر معصوم است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث با اشاره به اهتمام آيت بروجردی به تدوين جامعی که در بر دارنده اين دست قرائن باشد افزود: متأسفانه در ايام حيات شريف آيت الله بروجردی اين مهم به انجام نرسيد. با توجه به ناتمام ماندن کار در زمان آيت الله بروجردی و با توجه به مشکل جدی تفاوت فضای فکری فرهنگی ميان مذاهب اسلامی که مانع دستيابی به قرائن حداکثری می شود؛ بر پايه همان ايده آيت الله بروجردی و با بهره گيری از اشراف و اطلاع بر مصادر مذاهب اسلامی و همفکری با عالمان مذاهب اسلامی، تدوين کتاب مدارک فقه اهل السنة آغاز شد.
وی در مورد کتاب مدارک فقه اهل السنة گفت: در تدوين کتاب مدارک، کتاب شريف وسائل الشيعه جناب شيخ حر عاملی رحمت الله عليه محور و پايه قرار گرفته است. دليل محوريت بخشی به وسائل الشيعة در اين پژوهش آن است که وسائل افزون بر ميان داری در ميان عالمان اماميه و اهتمام فقيهان بدان، در نوع خود در جهان اسلام کتابی بی مانند است، دانشنامه ای با بيش از ۱۰ هزار مدخل و بيش از ۳۵ هزار حديث.
ایشان در ادامه افزود در اين پژوهش منابع معتبر مذاهب اسلامی برای بازيابی گزاره های دو قرن اول محور قرار گرفته و از بهره گیری مصادر نادر و شاذ و مطرود اجتناب شده است.
وی متون و محتوای گردآوری شده را اعم از احاديث و آثار دانست و گفت: از ميان آن ها با شاخص های روشن تمايز و تفکيک صورت پذيرفته است. که در اين کتاب مجموع گزاره های موافق و مخالف جمع شده تا از رهگذر آن بتوان گفتمان را بازيابی نمود و مراد معصوم را کشف کرد.
دکتر حکيم در پایان از آثار و نتايج مترتب بر اين پژوهش را به رديابی حجم گسترده ای از متون مشترک حديثی ميان مذاهب اسلامی دانست و بر نقش اين دست از گزاره ها در دفع اتهامات مستشرقان نسبت به اعتبار حديث اسلامی و زمينه سازی در مسير همگرايی انديَشه فقهی مذاهب اسلامی تاکيد کرد.
