مقتل پیوسته: گزارش مستند واقعه عاشورا

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، این کتاب دارای متنی پیوسته، روان و قابل اعتماد از مجموع متون و نقل‌‌های موجود در دانش‌نامۀ امام حسین علیه السلام است، که به گونه‌‌ای متصل و زنجیروار، روایتگرانه و بر پایۀ زمان وقوع، به همراه پنج نقشۀ اختصاصی دربارۀ محیط وقایع نهضت حسینی تدوین شده است.

کتاب در یک نگاه

اساس کار بر این کتاب، چه در متون نقل شده و چه در ضوابط حاکم بر آن، دانش‌نامۀ امام حسین علیه السلام است و کتاب حاضر، گزینشی از آن محسوب می‌شود. البته در دانش‌نامه، بیش از چهار هزار نقل و صدها پژوهش کوتاه و بلند آمده است؛ امّا در این جا به چند صد نقل (متن) و چند تلخیص (گزارش) از آن پژوهش‌ها - به اندازه‌‌ای که مورد نیاز مقتل بوده - بَسنده شده است.

چنان که در مقدّمۀ دانش‌نامۀ امام حسین علیه السلام در بارۀ «منابع» به تفصیل، توضیح داده شده است، مبنای کار، اخذ از «منابع معتبر»بوده است و دست اندر کاران آن پژوهش، تنها منابع تألیف‌یافته تا پایان قرن نهم هجری را شایستۀ عنوان «منبع خبری نسبتاً معتبر» دانسته و منابع بعدی را در پژوهش خود، قابل اعتماد و اتّکا نشمرده و گزارش‌های آنها را نیز یاد نکرده‌اند.

شیوۀ کار در این کتاب اینچنین بوده است که از مجموع متون و نقل‌های موجود در دانش‌نامۀ امام حسین علیه السلام، هر کدام که عاطفی و حزن‌انگیز و مناسب مَقتل بوده‌اند، گزینش و سپس به گونه‌ای متّصل و زنجیروار (روایتگرانه و بر پایۀ زمان وقوعْ) مرتّب شده‌اند، تا متن پیوسته، روان و قابل اعتمادی را شکل دهند که مورد نیاز عموم مردم، بویژه: خُطبا، ذاکران، شُعرا، منقبت‌خوانان، تعزیه‌گردانان، برنامه‌سازان رسانه‌ای و گروه‌‌هایی از این دست است. گفتنی است آنچه اکنون پیش‌روی خواننده قرار دارد، عیناً متن همان منابع کهن است، با نشانی‌های دقیق در پانوشت و بدون هیچ ‌گونه بازنویسی یا تصرّفی. و نیز گفتنی است که در گزینش متن، هر جا میان جامعیّت و اتقان از طرفی و روانی و زیبایی متن از طرف دیگر تعارضی بوده، متن جامع‌تر و مُتقن‌تر، ترجیح داده شده است.

گزارش‌های مستند و معتبر، امّا کم‌تر دیده و کم‌تر شنیده شده، در این کتاب، آن اندازه فراوان‌ اند که پدید آورندگان را در مسیر روایتگریِ پیوستۀ سوگ‌نامۀ سیّد الشهدا علیه السلام و یارانش، از چنگ زدن به هر گزارش نامعتبر یا غیر مستندی، بی‌نیاز ساخته‌اند.

در ماجرای کربلا، گاه در بارۀ زمان و مکان وقوع حوادث، و گاه در ضبط نام افراد دوست و دشمن، اختلافاتی دیده می‌شود. تلاش پدیدآورندگان کتاب، این بوده که تا جای ممکن، متن معتبرتر را مبنا قرار دهند؛ امّا چون متون (گزارش‌ها)، عیناً مطابق منبع آمده‌اند، گاه، چنین اختلافاتی به چشم می‌خورد که گریزی از آنها نبوده است.

در ترتیب عناوین و نحوۀ چینش آنها و نیز در به هم پیوستن متونِ برگرفته از منابع مختلف، تلاش شده است که سیر تاریخی ـ داستانی حوادث، حفظ شود؛ امّا گاه، بویژه در جزئیات، کشف روند واقعی و زمان حوادث، امکان‌پذیر نبوده و صرفاً آنچه «نزدیک‌تر به واقع» به نظر می‌رسیده، ملاک تدوین قرار گرفته است.

از مَزایای دانش‌نامۀ امام حسین علیه السلام، در بر داشتن پنج نقشۀ اختصاصی دربارۀ محیط وقایع نهضت حسینی است که با هدفِ درک بهتر از گزارش‌های کهن و بالاتر بردن دقّت تحلیل‌‌ها، با مشارکت کارشناسان، تولید و منتشر شدند. این نقشه‌‌ها، به کتاب حاضر (مقتل پیوسته) نیز پیوست شده‌ است.

این کتاب در نوع خود در حوزۀ مقتل‌نگاری، فاقد پیشینه و نمونه است.

با توجه به این رویکرد،کتاب حاضر در هیجده فصل سامان یافته که به قرار ذیل است:

فصل اوّل:پيشگویى در بارۀ شهادت امام حسین علیه السلام

فصل دوم: ماجرای مدینه

فصل سوم: ماجرای مکّه

فصل چهارم: ماجرای کوفه و شهادت مسلم بن عقیل

فصل پنجم: حركت امام علیه السلام از مكه تا رسیدن به کربلا

فصل ششم: رسیدن امام علیه السلام به کربلا

فصل هفتم: روز تاسوعا

فصل هشتم: شب عاشورا

فصل نهم: صبح عاشورا

فصل دهم: نگاهی به میدان نبرد

فصل یازدهم: شهادت ياران امام حسین علیه السلام

فصل دوازدهم: شهادت امام علیه السلام و خاندانش

فصل سیزدهم: حوادث پس از شهادت

فصل چهاردهم: ماجرای سرهاى مقدس شهيدان

فصل پانزدهم: روانه کردن خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله به کوفه

فصل شانزدهم: روانه کردن خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله از کوفه به شام

فصل هفدهم: روانه کردن خاندان پیامبر علیه السلام از شام به مدینه

فصل هجدهم: عزادارى و گریه براى شهداى كربلا

لازم به ذکر است کتاب "مقتل پیوسته: گزارش مستند واقعه عاشورا " تالیف مرحوم آیت الله ری شهری و با همکاری جمعی از پژوهشگران پژوهشگاه قرآن و حدیث در قطع وزیری و به زبان عربی - فارسی در ۶۹۶ صفحه به نگارش درآمده است و در ۱۴۰۱ با همکاری انتشارات دارالحدیث منتشر شده است.