79
تفسیر موضوعی روایی؛ چیستی، مبانی و روش

«عبده» باز می‏گردد۱ بنا بر این، طبق این آیه پیامبر مامور است تا همه انسان‏ها را هشدار دهد.۲

۳. غلبه اسلام بر سایر ادیان

در سه آیه از آیات قرآن آمده است:

(هُوَ الَّذی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدی‏ وَ دینِ الْحَقِّ لِیظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کلِّه).۳

اوست که پیامبرش را با هدایت و دین حق فرستاد، تا آن را بر همه ادیان غالب گرداند.

غلبه، پیروزی و حاکمیتِ دین اسلام بر تمامی ادیان، اقتضا می‏کند که دین اسلام پایان‏بخش ادیان آسمانی باشد. بنا بر این، باید پاسخ‌گوی تمامی نیازهای معرفتی و هدایتی انسان‏ها برای همیشه باشد و از آن‌جایی که قرآن اساس و پایه دین اسلام است که بی‏هیچ تحریفی باقی‏مانده و باقی‏خواهد ماند، ابزار پاسخ‌گویی دین اسلام برای همگان در هر زمان و مکانی است.

پاسخ به یک شبهه

ممکن است ظاهر برخی آیات قرآن با جهانی بودن آن در تضاد انگاشته شود از جمله آیات زیر:

● (وَ هَذَا کتَابٌ أَنزَلْنَاهُ مُبَارَک مُّصَدِّقُ الَّذِی بَینَ یدَیهِ وَ لِتُنذِرَ أُمَّ الْقُرَی‏ وَ مَنْ حَوْلهَ).۴

و این کتاب خجسته‏اى است که آن را فرو فرستاده‏ایم، آنچه را پیش از آن بوده

1.. علامه طباطبایی نیز همین معنا را فهمیده است (ر.ک: المیزان، ج۱۵، ص۱۷۴). گفتنی است آیه (وَ مَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَ مَا ینبَغِى لَهُ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکرٌ وَ قُرْءَانٌ مُّبِینٌ* لِّینذِرَ مَن کاَنَ حیَّاً) (سوره یس، آیه ۶۹ و ۷۰) بر همین مفهوم تأکید می‏کند.

2.. همچنین به آیات (وَ ما أَرْسَلْناک إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمینَ) (سوره انبیاء، آیه ۱۰۷) و (قُلْ یا أَیهَا النَّاسُ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیکمْ جَمیعا) (سوره اعراف، آیه ۱۵۸) و (وَ ما أَرْسَلْناک إِلاَّ کافَّةً لِلنَّاسِ بَشیراً وَ نَذیراً وَ لکنَّ أَکثَرَ النَّاسِ لا یعْلَمُونَ) (سوره سبأ، آیه ۲۸)» نیز استدلال شده، اما استدلال به آنها خالی از اشکال نیست.

3.. سوره توبه، آیه ۳۳؛ سوره فتح، آیه ۲۸؛ سوره صف، آیه ۹.

4.. سوره انعام، آیه ۹۲.


تفسیر موضوعی روایی؛ چیستی، مبانی و روش
78

این [قرآن‏] جز تذکری برای جهانیان نیست

دلایل با واسطه عبارت‌اند از:

۱. خاتمیت پیامبر اسلام

اگر پیامبر اسلام آخرین فرستاده الهی باشد، باید دست‌کم نیازهای هدایتی بشر را در تمامی زمان‏ها و مکان‏ها تا پایان دنیا پاسخ‌گو باشد، و گر نه تجدید رسولان لازم می‏آید. از دیگر سو، پیامبر اسلام در برهه محدودی می‏زیسته‏اند. لذا آنچه می‏تواند نیازهای هدایتی نسل‏های بعدی را تأمین کند، باید از طریقی مطمئن، کامل، بدون تغییر و تحریف در دست‏رس آنان قرار گیرد و قدر یقینی این طریق، کتابی است که رسول خاتم آورده است.

خداوند در قرآن پیامبر صلی الله علیه و آله را این چنین توصیف می‏کند:

(مَّا کاَنَ محَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّجَالِکمْ وَ لَکن رَّسُولَ اللَّهِ وَ خَاتَمَ النَّبِینَ).۱

محمّد، پدر هیچ یک از مردان شما نیست اما فرستاده خداوند و واپسین پیامبران است و خداوند به هر چیزى داناست.

۲. جهانی بودن رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله

آیاتی که بیان‌گر جهانی بودن رسالت پیامبر است اقتضا می‏کنند قرآن که منشور محفوظ رسالت ایشان است، به افراد خاص یا منطقه خاصی اختصاص نداشته باشد.

از جمله دلایل رسالت جهانی ایشان این آیه است که می‏فرماید:

(تَبارَک الَّذی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلی‏ عَبْدِهِ لِیکونَ لِلْعالَمینَ نَذیراً).۲

بزرگ [و خجسته‏] است کسی که بر بنده خود، فرقان [کتاب جداسازنده حق از باطل‏] را نازل فرمود، تا برای جهانیان هشداردهنده‏ای باشد.

ظاهر این آیه آن است که ضمیر نهفته در «لیکون» به مرجع نزدیک‌تر، یعنی

1.. سوره احزاب، آیه ۴۰.

2.. سوره فرقان، آیه ۱.

  • نام منبع :
    تفسیر موضوعی روایی؛ چیستی، مبانی و روش
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 7762
صفحه از 220
پرینت  ارسال به