167
تفسیر موضوعی روایی؛ چیستی، مبانی و روش

شده و رشد کرده‏اند.

۴. مشورت با صاحب‏نظران، کارشناسان و افراد مرتبط با واقعیت‏های جهان خارج

در صورتی که هیچ‏یک از سه راه اصلی قبلی راهگشا نبود، می‏توان از مشورت با کارشناسان و صاحب‏نظران در شاخه‏های مختلف علوم انسانی و نیز افرادی که با مسائل و مشکلات جوامع اسلامی و جوامع بشری در ارتباط هستند، بهره برد.

گفتنی است که در صورت عدم دسترسی به این افراد می‏توان از طریق مطالعه مقالات و تألیفات‏شان، آنان را طرف مشورت خود قرار داد و از افکار و اندیشه‏های آنان الهام گرفت.

۵. شرکت در همایش‏ها و نشست‏های علمی

این همایش‏ها و نشست‏ها نیز می‏تواند خراش‏های ذهنی مناسبی را برای دنبال کردن آن‌ها در قرآن کریم ایجاد کند.

۶. بررسی پیشنهادهای فراخوان‏های علمی

گاه برخی فراخوان‏ها نیز در زمینه تعیین موضوع کارآمد هستند. البته در این موارد باید با انجام مطالعات اکتشافی مربوط به موضوع، انگیزه و دغدغه لازم برای انجام آن‌ها را به دست آورد.

دو. مطالعه دستاوردهای بشری

اگر موضوع انتخابی برون‏قرآنی باشد، یعنی از خارج قرآن انتخاب شده باشد، ابتدا لازم است اطلاعات جامعی از مطالعات بشری انجام‏گرفته درباره موضوع، ابعاد آن و احیاناً نظریه‏های مطرح به دست آید. البته در برخی موضوعات درون‏قرآنی نیز ممکن است پژوهش‏های مبتنی بر منابع غیر اسلامی صورت گرفته باشد که مطالعه آن‌ها نیز لازم است.۱

1.. گفتنی است در مرحله تعیین موضوع، پیشینه پژوهش‏های اسلامی موضوعات، مطالعه شده است.


تفسیر موضوعی روایی؛ چیستی، مبانی و روش
166

شاید بهترین راه برای یافتن موضوعات مطلوب و جذاب همین شیوه باشد؛ به ویژه اگر پژوهش‌گر در این ارتباط و هم‏زیستی با واقعیات خارجی، ژرف‏اندیشی و دقت‏نظر کافی نیز به‏خرج دهد.

۲. تأمل در آیات قرآن

بسیاری از موضوعات بکر حاصل تأمل در آیات قرآن به هنگام تفسیر آن‌ها یا تدبر در آن‌هاست. این موضوعات همیشه درون‏قرآنی نیستند، بلکه گاه تأمل در یک آیه الهام‏بخش بررسی موضوعی برون‏قرآن در آیات است؛ به عنوان نمونه آیه:

(فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْی قالَ یا بُنَی إِنِّی أَری‏ فِی الْمَنامِ أَنِّی أَذْبَحُک فَانْظُرْ ما ذا تَری‏ قالَ یا أَبَتِ افْعَلْ ما تُؤْمَرُ سَتَجِدُنی‏ إِنْ شاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرینَ).۱

و چون در تلاش، همپاى او گشت [ابراهیم] گفت: پسرکم! من در خواب مى‏بینم که تو را سر مى‏برم پس بنگر که چه نظر داری؟ گفت: اى پدر! آنچه فرمان مى‏یابى انجام ده که اگر خداوند بخواهد، مرا از شکیبایان خواهى یافت.

الهام‏بخش موضوع «رابطه پدر و فرزند در قرآن کریم» است.

۳. مطالعه مقالات و کتاب‏های تخصصی علوم انسانی

عدم اطلاع از مسائل و مشکلات علوم انسانی در رشته‏های مختلف علوم اجتماعی و علوم سیاسی، علوم تربیتی و... سبب نیافتن موضوعات درخور پژوهش می‏گردد؛ در حالی که مطالعاتی در قلمرو دست‏کم یکی از شاخه‏ها و رشته‏های علوم انسانی موضوعات کاربردی و سودمند بسیاری را در سبد گزینش پژوهش‌گر می‏گذارد؛ چرا که ماهیت تفسیر موضوعی عمدتاً بین‏رشته‏ای است. این کار، به ‏ویژه زمانی اهمیت خود را نشان می‏دهد که بدانیم عمده علوم انسانی موجود در بستر پارادایم‏های غیرالهی و بر پایه انسان‏محوری و مادی‏گرایی متولد

1.. سوره صافات، آیه ۱۰۲.

  • نام منبع :
    تفسیر موضوعی روایی؛ چیستی، مبانی و روش
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    01/01/1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 7723
صفحه از 220
پرینت  ارسال به