نزول، سیاق و بافت رها نمود و به عنوان یک گزاره مستقل در جریان تفسیر موضوعی به کاربرد.^۱

البته باید تأکید کنیم که مراد از این مبنا کنار گذاشتن معانی مبتنی بر سیاق (معانی سیاقی) و اسباب نزول (معانی تاریخی) نیست، بلکه با حفظ آن معانی، از معانی عبارت‌های تقطیع شده و گسسته از سیاق و اسباب نزول نیز ـ با رعایت اصول و قواعد مناسب ـ استفاده می‏شود.

برای اثبات امکان رهایی آیات و عبارت‌های قرآنی از پیوندهای متنی و فرامتنی، جداگانه به بررسی دلایل امکان الغای هر یک از انواع پیوندها می‏پردازیم:

الف ـ دلیل جواز الغای سیاق و بافت

دلیل جواز الغای سیاق و بافت، سیره عملی معصومان علیهم السلام به عنوان مفسران حقیقی قرآن در الغای سیاق است. بیان این دلیل ضمن چند بند و مقدمه چنین است:

برای هر جمله تامی می‏توان دو مدلول در نظر گرفت: یک «مدلول استعمالی» که عبارت است از مفاد جمله بدون توجه به قراین معینه و صارفه، و یک «مدلول جدی» که عبارت است از مراد جدی گوینده از کلام که حاصل برآیند قراین است؛ به عنوان مثال، در عبارت «اِذهب الی بحرٍ و استَفِد مِن علمه»، جمله «اِذهب الی بحرٍ» دو مدلول دارد: یکی، مراد جدی متکلم از آن (مدلول جدی)، که به قرینه جمله دوم، امر به دانش‏طلبی است و یکی، مفاد استعمالی آن (مدلول استعمالی)؛ یعنی امر به ساحل‏گردی و تفریح است. بنا بر معنای اول دانش محبوب متکلم است و بنا بر معنای دوم تفریح و گردش.

چنان که روشن است، اصول عقلایی مفاهمه اقتضا می‏کند که تنها مدلول‌های

است راست مى‏شمارد و تا [مردم] مکه و مردم پیرامون آن را بیم‏دهى‏.

● (تَنزِیلُ الْکتَابِ لَا رَیبَ فِیهِ مِن رَّبّ‏ الْعَالَمِین * أَمْ یقُولُونَ افْترَئهُ بَلْ هُوَ الْحَقُّ مِن رَّبِّک لِتُنذِرَ قَوْمًا مَّا أَتَاهُم مِّن نَّذِیرٍ مِّن قَبْلِک).^۱

فرو فرستادن این کتاب که تردیدى در آن نیست از سوى پروردگار جهانیان است. بلکه مى‏گویند که آن را خود بربافته است؛ نه بلکه آن (قرآن) از پروردگار تو، راستین است تا گروهى را که پیش از تو بیم‏دهنده‏اى براى آنان نیامده بود بیم دهى‏.

● (تَنزِیلَ الْعَزِیزِ الرَّحِیمِ * لِتُنذِرَ قَوْمًا مَّا أُنذِرَ ءَابَاؤُهُمْ فَهُمْ غَافِلُون)؛^۲ [و کتابت‏] از جانب آن عزیزِ مهربان نازل شده است، تا قومی را که پدرانشان بیم‏داده نشدند و در غفلت ماندند، بیم دهی.

در پاسخ باید گفت که چون از این آیات حصری فهمیده نمی‏شود و لسان اثباتی دارند، با آیات پیش‏گفته ـ که قرآن را مایه هشدار و تذکر همه انسان‏ها در هر زمان و مکانی می‏داند ـ تعارضی ندارند. بنا بر این، قرآن ابتدا مخاطبان نخستین و انسان‏های عصر نزول (مشرکان مکه و اطراف آن) را هشدار می‏دهد، ولی این هشدارها منحصر به آن‌ها نیست، بلکه مخاطب هر کسی است که پیام قرآن به او برسد.

۸. امکان رهایی آیات و عبارت‌های قرآنی از پیوندهای متنی و فرامتنی (امکان استقلال معنایی آیات و عبارت‌ها)

مراد از پیوندهای متنی، سیاق و بافت^۳ و مراد از پیوندهای فرامتنی، اسباب نزول، شان نزول و فضای نزول است. این مبنا می‏گوید آیات قرآن و عبارت‌های تقطیع شده آیات را می‏توان با رعایت اصول خاص خود، از قید و بند اسباب نزول، فضای