مراد از تفسیر موضوعی مصطلح قرآنی، بررسی معنا، مفهوم و استعمالات یکی از اصطلاحات قرآنی همچون ایمان، یقین، اهل، احسان، صلاة و... است. هدف این نوع مطالعه، توصیف جامع مفهوم یک اصطلاح قرآنی است که نمونه آن را، البته در سطحی پایینتر، در کتابهای وجوه و نظائر ملاحظه میکنیم.
مراد از دسته سوم، همان معنای متداول تفسیر موضوعی است که پیش‌تر تعریف آن گذشت؛ یعنی استنباط دیدگاه قرآن در موضوعی مشخص.
این در حالی است که تفسیر ساختاری را نمی‌توان تفسیر موضوعی نامید و تسمیه آن به تفسیر موضوعی توسط برخی به این خاطر که در آن موضوع محوری سوره بررسی می‌شود، کار قابل دفاعی نیست، بلکه باید تا آن‌جا که امکان دارد، مرزهای مطالعات قرآنی را از هم جدا نمود.
تفسیر مصطلح قرآنی نیز فرایند تفسیر موضوعی را تا نیمه راه میپیماید و به بخش مفهومشناسی قرآنی اکتفا میکند و متعرض دیگر ابعاد موضوع نمیگردد.
۲. درون‌قرآنی و برون‌قرآنی
موضوعاتی که با روش تفسیر موضوعی پژوهش می‌شوند، به دو دسته تقسیم می‌شوند:
الف ـ موضوعات درون قرآنی: مراد، موضوعاتی است که از درون قرآن اخذ می‌شوند و به شکل صریح در قرآن وجود دارد؛ مانند: ایمان، اسلام، توحید، معاد، نبوت، نماز و...
ب ـ موضوعات برون‌قرآنی: مراد، موضوعاتی است که از خارج قرآن اخذ و برای شناخت دیدگاه قرآن درباره آن‌ها، به قرآن مراجعه می‌شود؛ مانند: محیط زیست، حضور زنان در اجتماع، نقش دین در بهداشت روانی، حکومت و سیاست و...
بنا بر این، با توجه به این که موضوع از داخل قرآن اخذ شده باشد یا از خارج قرآن، می‌توان تفسیر موضوعی را به دو گونه درون‌قرآن و برون‌قرآنی تقسیم نمود.
تفسیر موضوعی درون‌قرآنی از سابقه بیشتری برخوردار است و نخستین تفاسیر
