پژوهش قرآنی ساخته است.

اگر قرآن شفای دردهای فردی و اجتماعی انسان‌هاست، تفسیر موضوعی است که شفا بودن قرآن را به منصه ظهور می‌رساند و عملیاتی می‌کند؛ چرا که تفسیر موضوعی تلاش می‌کند با استخراج نظریه قرآن کریم در موضوعات گوناگون، دردهای فردی و اجتماعی را با دوای قرآنی درمان کند.

۲. تعمیق و ترویج معارف قرآنی

از جمله آثار شاخص تفسیر موضوعی روشن شدن لایه‌های مختلف مباحث معرفتی، ارتباط حوزه‌های موضوعات و تأثیر و تأثر هر یک بر دیگری است.

چه بسا سطح شناخت ما از مباحثی همچون ایمان، تقوا، اسلام، معاد و آثار معادباوری، فرشتگان و نقش آن‌ها در حیات انسان‌ها، عوامل سعادت، ارزش‌های حاکم بر نظام خانواده، فلسفه و کارکردهای حجاب، نقش زن در جامعه و بسیاری از موضوعات دیگر شناخت جامع، عمیق و مستندی نباشد. آنچه این شناخت را تعمیق و زمینه ترویج آن در جامعه اسلامی را فراهم می‌کند، پژوهش‌های موضوعی در قرآن کریم است.

افزون بر این، از ویژگی‌های تفسیر موضوعی تلاش برای بررسی همه‌جانبه و گسترده یک موضوع و ارائه سامان‌یافته و سازوار دیدگاه قرآن درباره آن است؛ در حالی که تفسیر ترتیبی یا تنزیلی از تحقق چنین امری عاجز است.

بنا بر این، در این گونه تفسیری معارف قرآنی در قالب نظریه‌های منقح با استاندارهای علمی، عرضه می‏شود و این کار راه را برای معرفی قرآن به جهان و ترویج افکار قرآنی هموار می‌کند.

۳. ترسیم اعجازی ملموس از قرآن برای مخاطبان امروزی آن^۱

در عصر حاضر اعجاز بیانی قرآن نه برای عرب‏ها و نه برای غیر آنان به اندازه کافی

این امر به همراه عواملی دیگر سبب شد دانشمندان مسلمان گامی هر چند دیرهنگام، اما خُجسته برای شناخت کتاب آسمانی قرآن برداشتند و یکی از روزنه‌های نورافشانی قرآن را، با عنوان تفسیرموضوعی، به جهانیان عرضه کردند.

تأمل و دقت در این روزنه شناخت نشان می‌دهد که اصل تفسیر موضوعی به سبب جهات مختلف دارای اهمیت و ضرورت است، چنان که رویکرد روایی به آن نیز خود دارای اهمیت ویژه و مضاعف است. بنا بر این، برای بررسی اهمیت و ضرورت «تفسیر موضوعی روایی»، اهمیت تفسیر موضوعی و اهمیت رویکرد روایی را به شکل جداگانه بررسی می‌کنیم.

الف ـ تفسیر موضوعی

به اجمال می‌توان گفت که میدان تفسیر امروز و فردا از آنِ تفسیر موضوعی است؛ چرا که این تفسیر نسبت به تفسیر ترتیبی در دسترس‌تر، زودبازده‌ و پاسخ‌گوتر است. اهمیت این گونه تفسیری به سبب آثار و فوایدی است که رهآورد آن هستند و عبارت‌اند از:

۱. پاسخ‌گویی به نیازهای انسان معاصر

تفسیر موضوعی برترین ابزار برای پاسخ‌گویی به نیازهای فردی و اجتماعی بشر امروز در ابعاد هستی‌شناختی عام، ارزش‌شناختی و هنجارشناختی است. قرآن به عنوان آخرین کتاب آسمانی و کتاب خاتم انبیای الهی باید از ظرفیت پاسخ‌گویی به نیازهای سه عرصه بیان شده برخوردار باشد. آنچه این ظرفیت بالقوه را بالفعل می‌گرداند، تفسیر موضوعی است. تفسیر ترتیبی و تنزیلی گر چه پایه تفسیر موضوعی است، اما در ارائه پاسخ به نیازهای انسان امروز و بیان جامع دیدگاه قرآن در برابر امواج فکری دنیای معاصر کفایت نمی‌کند؛ چرا که تنها در تفسیر موضوعی با رویکردی کل‌نگر به تمام ابعاد یک موضوع یا یک نیاز فکری توجه می‌شود. امروزه تأمین نیازهای نزم‌افزاری نظام اسلامی تنها از عهده این نوع