انواع گرایش‏های رایج تفسیری عبارت‌اند از:

۱. گرایش‌های مبتنی بر تخصص مفسر: ادبی، کلامی، فلسفی، سیاسی، فقهی، هستی‌شناسانه (علمی).

این گرایش‌ها ممکن است از سوی اشخاص غیر متخصص نیز به سبب علاقه شخصی دنبال گردد؛ به عنوان نمونه، ممکن است کسی به تفسیر هستی‌شناسانه روی آورد، ولی متخصص پزشکی، فیزیک، زیست‌شناسی، ستاره‌شناسی و... نباشد، بلکه بیشتر کشش درونی محرک اوست تا تخصص علمی. همچنین ممکن است کسی در تفسیر خود به مباحث ادبی گرایش داشته باشد، ولی یک ادیب نباشد.

۲. گرایش‌های مبتنی بر هدف مفسر: تطبیقی (با هدف نقد و بررسی آرای مقابل)، اجتماعی (با هدف اصلاح جامعه)، تربیتی (با هدف تربیت فرد و جامعه)، عقلی (با هدف تبیین عقلانی آموزه‌های دین).

ج ـ روش (منهج/ اسلوب)

«روش تفسیر»، به طور عموم، در میان دانشوران دارای تعریفی ناظر به تقسیم تقلیدی روش‌های تفسیر به: اجتهادی، قرآن به سنت، قرآن به قرآن، قرآن به عقل و... است و از این رو، مبتنی بر «منبع تفسیر» است؛ به عنوان نمونه، در تعریف روش تفسیر گفته شده:

مقصود از «روش»، استفاده از ابزار یا منبع خاص، در تفسیر قرآن است که معانی و مقصود آیه را روشن ساخته و نتایج مشخصی را به دست دهد.^۱

برخی دیگر گفته‌اند:

مقصود از روش تفسیری، مستند و یا مستنداتی است که مفسران در فهم و تفسیر آیات قرآن از آن‌ها بهره گرفته‌اند که از آن می‌توان به «منهج

سبب تشویش بیشتر شده است.

تقسیمات تفسیری جامع و منقح، متوقف بر تبیین سه مفهوم اصلیِ «گونه»، «گرایش» و «روش» در تفسیر است. البته شاید نتوان به مفاهیم مورد اتفاق همگان رسید، اما تلاش می‏شود مفهوم بایسته هر یک ـ که با معانی لغوی آن‌ها نیز قرابت بیشتری دارند ـ عرضه شود.

الف ـ گونه‌ (نوع/ قسم)

وقتی «تفسیر»، در مفهوم مصدری آن، با هر ملاکی تقسیم و شاخه‏بندی می‏شود، شاهد شکل‏گیری چند قسم و شاخه خواهیم بود که می‏توان هر یک از آن اقسام را با تعبیر فارسی «گونه‏» یاد کرد.

بنا بر این، «گونه‌های تفسیری» عام‌ترین پیشوند برای اشاره به انواع تفسیر است و هر گاه تردید داشتیم که از تفسیری خاص با چه عنوانی تعبیر کنیم، می‌توان از این تعبیر استفاده نمود؛ چرا که هر یک از اقسام حاصل از تقسیم تفسیر، «گونه تفسیری» است که نزد اهل فن به ملاک تقسیمی که از آن حاصل شده است، اشاره می‏کند؛ برای نمونه وقتی گفته می‌شود تفسیر اجتماعی، تفسیر ترتیبی، تفسیر روایی و تفسیر تنزیلی، هر یک، گونه تفسیری مستقلی هستند که به ترتیب، ناظر به تقسیم تفسیر بر اساس گرایش تفسیر، سیر تفسیر، اصلی‌ترین منبع تفسیر و باز سیر تفسیر هستند.

ب ـ گرایش (اتجاه/ لون)

گرایش به معنای رویکرد و جهت‌گیری مفسر در مواجه با متن که از علائق، تخصص‌ها و اهداف او نشأت گرفته است.^۱