سبب می‏شود پژوهش‌گر مواد پژوهشی مطمئنی در اختیار داشته باشد.

فهم درست احادیث عمدتاً مبتنی بر شناخت فقه‏الحدیث و تاریخ حدیث و اندکی درایةالحدیث است. تاریخ حدیث با ارائه اطلاعات مناسبی از سیر تدوین احادیث، شناخت کتاب‌های حدیثی، میزان اعتبار آن‌ها، شناخت محدثان و مؤلفان حدیث، زمینه استفاده درست از حدیث را فراهم می‏کند و فقه‏الحدیث مستقیماً روش فهم حدیث و نکات آن را بیان می‏کند. درایة‏الحدیث نیز مصطلحات لازم برای کار با حدیث را در اختیار پژوهش‌گر قرار می‏دهد تا با ادبیات محدثان در گزارش روایات آشنا باشد.^۱

افزون بر این فنون، ممارست پیوسته در مطالعه حدیث و انس با معارف حدیثی و فرهنگ حدیث نیز در فهم احادیثْ بسیار دخیل است و ذهن را سریع‏تر به مراد معصوم منتقل می‏گرداند و از لغزش‏های احتمالی نگه می‏دارد.

۲. شناخت آسیب‌های حدیث و حدیث‌پژوهی

از آن‌جایی که ممکن است روایت در یکی از مراحل صدور از معصوم، تحمل راوی، نگارش و انتقال، دچار موانع یا آسیب‏هایی شده باشد و یا ممکن است در مرحله فهم آن توسط پژوهش‌گر، آسیب‏های به وقوع بپیوندد، لازم است به شکل اختصاصی از آسیب‏شناسی حدیث و حدیث‏پژوهی شناخت کافی حاصل شود تا افزون بر جنبه ایجابی فقه‏الحدیث، جنبه سلبی آسیب‏شناسی، فهم حدیث را در مسیر صحیح هدایت کند؛ چرا که فقه‏الحدیث بیشتر ناظر بر روش فهم حدیث است و کمتر از آفت‏ها و دشواری‏های فهم حدیث بحث می‏کند.^۲

همچنین باید افزود که نگاه به زمان و مکان تأثیر مناسبی برنظریه‏پردازی قرآنی دارد و مانع از آن می‏شود که با یک نظریه کاملاً انتزاعی و بیگانه از واقعیت جامعه معاصر رو به ‏رو شویم.

۷. آشنایی به دانشی که موضوع برون‏قرآنی به آن مربوط می‏گردد

اگر محقق در صدد پژوهش قرآنی درباره موضوعی برون‏قرآنی است، باید بداند که بیشتر این موضوعاتْ میان‏رشته‏ای هستند و به یکی از دانش‏های شناخته شده ارتباط دارند. بنا بر این، برای داشتن اهلیت پژوهش درباره آن موضوع در قرآن، لازم است به اندازه کافی درباره دانشی که موضوع پژوهش به آن مربوط می‏گردد، مطالعه داشته باشد و آگاهی و شناخت لازم را تحصیل کند، و گر نه نمی‏داند دقیقاً به دنبال چیست و چه چیزی را می‏خواهد تحقیق کند. همچنین دقایق و ظرایف آیات را ـ که پاسخ به ابعاد مختلف موضوع است ـ درنخواهد یافت، بلکه کلیاتی مبهم و خام را به عنوان نتیجه پژوهش عرضه خواهد کرد.

به عنوان نمونه، کسی که می‏خواهد درباره موضوعی در زمینه اقتصاد یا هنر در قرآن پژوهش کند، بدون داشتن مطالعات کافی در این دو زمینه نمی‏تواند دیدگاه قرآن را به شکل بایسته و دقیق استنباط و ترسیم کند. این کار، به ویژه برای کسانی که در صدد توسعه مرزهای دانش و بومی‏سازی علوم انسانی هستند، بسیار ضروری است.

پیش‌نیازهای تمر

بعد از مرور لوازم کلی تفسیر موضوعی به لوازم خاص تمر اشاره می‏شود. لوازم اختصاصی تمر همگی مربوط به بُعد روایی این گونه تفسیرِ موضوعی است که راه را برای استفاده حداکثری از منبع روایات فراهم می‏کند.

۱. آشنایی با روش فهم حدیث

اولین مهارتی که برای اقدام به تمر لازم است، آشنایی کافی با روش فهم احادیث است. فهم صحیح حدیث، همچون فهم صحیح آیات، مهم و ضروری است و