دگرگون سازد. بهراستی آیا امروز جوامع خوشنام بیشتر مورد اقبالاند یا جوامع بدنام؟ حدیث شریف «كونوا دُعاةً لِلنّاسِ بِغَیرِ ألسِنَتِكُم، لِیرَوا مِنكُمُ الوَرَعَ وَالاِجتِهادَ والصَّلاةَ وَالخَیرَ؛ فَإِنَّ ذلِكَ داعِیةٌ»۱ به این نکته زیبا نظر دارد؛ چرا که تأثیر عمل، بیش از سخن است و اگر میخواهیم اطرافیان را به انجام دادن رفتاری دعوت کنیم، باید از خود شروع کنیم.
البته تأثیر رفتار در دیگران به صورت طبیعی حادث خواهد شد و تفاوتی نمیکند که این رفتار، اخلاقی و پسندیده باشد و یا نادرست و ناپسند. بیشک یکی از علل سنگین بودن مجازات کسانی که رفتارهای زشت را آشکارا انجام میدهند و از اینکه مورد شماتت همنوعان قرارگیرند پروا ندارند، این است که با کار خود رفتار زشت را شایع کرده، قُبحِ آن را بهمرور از بین میبرند و راه را برای ارتکاب افراد دیگر هموار میسازند. بنابراین آنان با مخفی نکردن رفتار زشت خود دو خطا مرتکب شدهاند و مستحق مجازاتی مضاعفاند. همچنین است اگر رفتار نیکی را آشکار و به هدف همگانی کردن آن انجام دهند. علاوه بر نتایج دنیوی، ممکن است برای یک رفتار پیامدهای اخروی فراوان و غیر قابل تصوری نیز تحقق یابد. این همان سخن گرانسنگی است که از رسول خدا صلّی الله علیه و آله بیان شده است. ایشان فرموده است:
۰.«هرکس روش نیکویی را بنیان نهد، پاداش آن را دریافت خواهد