نوع سلوك خوب و بدِ انسان دارای اثر است. برخی از این خُلقیات، پسندیده و برخی ناپسند است.۱ ابوعلی مسکویه در این خصوص می‌نویسد:
«الخلق حال للنفس داعیة لها إلی أفعالها من غیر فکر و لا رویة...».۲
البته مراد از «حال» در این عبارت، همان «ملکه» است؛ همچنان که در چند سطر بعد به این لفظ تصریح می‌کند و از خود این عبارت هم مشخص است.
علامه مجلسی در تعریف اخلاق می‌گوید:
«الخلق بالضم ملکة للنفس یصدر عنها الفعل بسهولة...:۳ خُلق به ملکه‌ای برای نفس انسان اطلاق می‌شود که موجب می‌شود فعل به‌آسانی از او صادر شود».
فیض کاشانی اخلاق را این‌گونه تعریف می‌کند:
«الخلق عبارة عن هیئة راسخة فی النفس تصدر عنها الافعال بسهولة و یسر من غیر حاجة الی فکر و رویة...:۴ خُلق عبارت است از هیئتی که در نفس انسان ریشه دوانده، موجب صادر شدن فعل به‌آسانی می‌شود، بی آنکه نیاز به فکر و تأملی باشد».
1.. الاخلاق الاسلامیة و اسسها، ج۱، ص۷: «صفة مستقرة فی النفس فطریة او مكتسبة ذات آثار فی السلوك محمودة او مذمومة، فالخلق منه ما هو محمود و منه ما هو مذموم».
2.. تهذیب الأخلاق [یا طهارة الأعراق]، ص۳۶ و ر.ک: حقایق، ص۵۴.
3.. بحارالانوار، ج۶۷، باب ۵۹، ص۳۷۲، ذیل حدیث ۱۸.
4.. الحقائق فی محاسن الاخلاق، تصحیح میانجی، ص۵۴؛ المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء، تصحیح غفاری، ج۵، ص۹۵.
