هنگامی نیست که در موطن و منزل خویش از آزادی عمل و فراغت و آرامش روانی برخوردار است، و همچنین آشنا به محیط نیست. او به امکانات مناسب همانند وقتی که در شهر و دیار خود است دسترسی ندارد؛ بنابراین نیازمند دستگیری و حمایت است. بنابراین سفارش به پذیرایی شایسته از مهمان، در حقیقت سفارش به یاری‌رسانی به همنوعی است که موقتاً به دلیل دوری از موطن و مأوایش در موضع ضعف قرار دارد. پس به یک معنا و با نگاه توسعه‌ای، مهمان نوعی ابن‌السبیل یا درراه‌مانده، و دستگیری و پذیرایی از او نوعی ضعیف‌نوازی است. ازاین‌رو پذیرایی شایسته به منزله دستگیری از او خواهد بود و مطابق با اصل جوانمردی است.

مهمان‏ پذیرایى نمایند و نماز را برپا دارند و زكات بدهند؛ پس چون‏ انجام ندهند، گرفتار قحطى و خشك‌سالى شوند».^۱

دو. شاید یکی دیگر از عوامل ارزش و اهمیت میزبانی در اسلام این است که فواید فردی نیز برای میزبان و صاحب سفره به ارمغان خواهد آورد؛ فوایدی همچون تقویت برخی فضایل اخلاقی مانند سخاوت و بخشندگی، نوع‌دوستی و کاستن از دلبستگی‌های دنیوی. توضیح آنکه میزبان به واسطه حُسن پذیرایی از مهمان، از مال خود هزینه می‌کند. این عمل در وجود او فضایل اخلاقی همچون بخشش و سخاوت را احیا یا تقویت می‌کند، او را با لذت‌های متفاوتی همچون لذت میزبانی و اطعام بندگان خدا آشنا می‌سازد و از دلبستگی‌اش به دنیا می‌کاهد. به علاوه، او را وادار می‌کند تواضع در برابر مهمان را فرابگیرد و از تکبر، به عنوان یکی از زشت‌ترین صفات اخلاقی فاصله بگیرد. بنابراین برکات مهمان برای میزبان بسیار بیشتر و ارزشمندتر است از خدمات میزبان به مهمان. به این ترتیب، مهمان از ارج و قرب بیشتری برخوردار بوده، به تکریم و پذیرایی از او به گونه‌ای تعجب‌برانگیز سفارش شده است.

سه. یکی دیگر از عوامل اهمیت مهمان و لزوم پذیرایی مناسب از او در تعالیم وحیانی این حقیقت است که مهمان معمولاً در موضع ضعف، و میزبان در موضع قوّت است. می‌دانیم که مهمان کسی است که در منزل یا موطن خویش نیست و بر دیگری وارد شده است؛ از‌این‌رو غالباً غریب است و یا دست‌کم از نظر روانی احساس غربت او را فرامی‌گیرد و همانند