شریک خوانده میشوند۱ و گاه معاون هستند.۲ این سه گروه از نظر حقوقی مجرم خواهند بود و مجازات خواهند شد. علاوه بر این سه گروه، افرادی که به انجام آن جرم راضی و خشنود باشند نیز از منظر دینی شریک جرم به شمار میآیند و اگرچه از منظر حقوقی هیچ اقدامی انجام نداده و مستحق مجازات دنیوی نباشند، مجازات اخروی شامل حال آنان خواهد شد. امام علی علیه السلام در این خصوص میفرماید:
«الرّاضی بِفِعلِ قومٍ كالدّاخِلِ فیهِ مَعَهُم، و عَلى كُلِّ داخِلٍ فی باطِلٍ إثمانِ: إثمُ العَمَلِ بِهِ، و إثمُ الرِّضا بِهِ: ۳ هر كه به كردار عدهاى راضى باشد، مانند كسى است كه همراه آنان، آن كار را انجام داده باشد و هر كس به كردار باطلى دست زند، او را دو گناه باشد: گناه به جا آوردن آن و گناه راضى بودن به آن».
همچنین برای امر به معروف و نهی از منکر به عنوان فریضهای مهم که ضامن اقامه دیگر واجبات و ترک محرمات است نیز سه مرتبه عملی، زبانی و قلبی ذکر شده است. اینها همگی بیانگر مسئولیت سنگین همه افراد جامعه دینی در قبال همنوعان و بهویژه برادران ایمانی است به گونهای
1.. کسی که آگاهانه و از روی عمد با شخص یا اشخاصی در ارتکاب جرمی همکاری کند و جرم، مستند به عمل همۀ آنها باشد.
2.. اگر فردی با قصد مجرمانه در جرم همکاری کند، اما نقشی در تحقق عنصر مادّی جرم (یعنی اجرای عملیات) برعهده نگیرد و با تحریک، اغوا و تطمیع مجرم، فقط به صورت تبعی، در جرم نقش داشته باشد یا وسایل ارتکاب جرم را تهیه یا وقوع جرم را تسهیل کند. چنین شخصی معاون جرم نامیده میشود
3.. نهج البلاغة، الحكمة ۱۵۴.