شکل‌گیری آن، راه رسیدن به نشاط، هموار می‌گردد. آن هنگام که انسان از خواب، بیدار می‌شود، احساس‌های مختلفی دارد. گاهی سرِحال و قِبراق است و گاهی بی‌حال و دل‌مُرده است. باید از خودمان بپرسیم که: چه عاملی باعث این گونه حالت‌های مختلف می‌شود؟
پیامبر خدا، در تبیین نشاط صبحگاهی، آن را برخاسته از سه عامل به هم پیوسته می‌داند. ایشان می‌فرماید: آن هنگام که انسان به خواب می‌رود، شیطان، سه مانع در بیدار شدن او، قرار می‌دهد و با برطرف شدن هر یک از این موانع، فرد یک گام به سمت نشاط، قدم بر می‌دارد.
پیامبر صلی الله علیه وآله می‌فرماید:
یعقد الشیطان علی قافیة رأس أحد‌کم إذا هو نام ثلاث عقد. یضـرب کلّ عقدة علیک لیل طویل فارقد فإنّ استیقظ فذکر الله انحلت عقدة فإنّ توضّأ انحلت عقدة فَإنّ صلّی انحلت عقدة، فاصبح نشیطاً طیب النفس وإلّا أصبح خبیث النفس کسلان.^۱
آن گاه که انسان می‌خوابد، شیطان، سه گِره در سر انسان، ایجاد می‌کند و در طول خواب، ندا می‌دهد که: بر تو، شبی دراز گذشت. برخیز! اگر برخاست و ذکر خدا گفت، یک گِره، باز می‌شود. اگر وضو گرفت، گِرهی دیگر گشوده می‌شود و اگر نماز خوانْد، گره سوم باز می‌شود که در این صورت، صبح را با نشاط و رضایت خاطر، آغاز می‌کند؛ و گر نه، صبح را کسالت‌آور و با خاطری آشفته، آغاز خواهد کرد.
همان گونه که ملاحظه می‌شود، خواب طولانی، خود به خود، کسالت می‌آورد؛ ولی در مقابل آن، خواب مناسب و بیداری به‌موقع و طی

اللّٰهمَّ إِنِّی أَسْئَلُک أَیّ عَمَلٍ کانَ أَحَبَّ إِلَیک وَ أَقْرَبَ لَدَیک أَنْ تَسْتَعْمِلَنِی فِیهِ أَبَداً ثُمَّ لَقِّنِی أَشْرَفَ الأعْمَالِ عِنْدَک وَ آتِنِی فِیهِ قُوَّةً وَ صِدْقاً وَ جِدّاً وَ عَزْماً مِنْک وَ نَشَاطاً.^۱
بار الها! از تو می‌خواهم مرا در عملی همیشه به کار گیری که نزدت، محبوب‌تر و در پیشگاهت، مقرّب‌تر است. آن گاه، مرا در حالی که بهترین اعمال را در نزد تو انجام داده‌ام، ملاقات کنی و به من، نیرو و راستی و جدّیت و اراده و نشاط، عطا فرمایی.

۲. عفو پروردگار

یکی از مواردی که به صورت پایه‌ای و ریشه‌ای در به وجود آمدن نشاط، دخیل است. مسئله بخشش از جانب پروردگار است. همان‌گونه که گناهان می‌توانند انسان را به سمت خمودی و کسالت، سوق دهند، پذیرش انسان در درگاه الهی، باعث نشاط انسان می‌شود. مناجات پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به این مطلب، اشاره دارد:
إلهی! إلهی! إلهی! أسئلک راغباً و اقصدک سائلاً واقفاً بین یدیک متضرّعاً إلیک أن اقنطتنی ذنوبی نشطنی عفوک.^۲
بار الهاا! بار الها! بار الها! تو را با شوق می‌خواهم و در پیشگاهت، در حال پریشانی، همچون گدایی، تو را می‌طلبم. اگر گناهانم مرا ناامید کند، عفو تو، مرا بانشاط می‌گردانَد.

۳. یاد خدا، وضو، نماز

برای دستیابی به نشاط، سه مؤلّفه به هم پیوسته وجود دارد که در صورت