جمع‌بندی

از میان برداشت‌های لغوی، چند نکته مشترک محوری را می‌توان یافت:
محور اوّل. یکی از مؤلّفه‌های نشاط، تحرّک و تکاپوست.
محور دوم. نشاط، در خودْ شکفتن و گشایش به همراه دارد.
محور سوم. محصول و نتیجه دو محور یاد شده، انسباط و رضایت خاطر است.
لذا با استفاده از برداشت‌های لغوی، می‌توان نتیجه گرفت که: نشاط، آن تحرّک و پویایی‌ای است که به واسطه انبساط نفس، به وجود می‌آید.

رابطه «نشاط» و «نُشرة»

اینکه مفهوم«نشرة»، همان «نشاط» است یا خیر، نیازمند تعاریفی است که در کتب لغت، به آنها اشاره شده است.«عوذة»، «کاشف الداء»، «یزیل الداء»، «رقیّة» و «حرز»، تعاریفی هستند که برای «نشرة» در کتب لغت، آمده است.
ابن فارِس، معتقد است که مادّه «نشر»، بر گشودگی، تقسیم و پراکنده شدن چیزی دلالت می‌کند:
نشر: أصل صحیح یدلّ علی فتح شیء و تشعّبه.^۱
خلیل، «نشرة» را تعویذ و افسونی می‌داند که برای معالجه مجنون، به کار گرفته می‌شده است:
النشرة: عوذة علاج للمجنون، ینشَّر بها عنه تنشیراً.^۲

النشاط: ضدّ الکسل یکون فی الإنسان والدابه.^۱
سبُکی و سرعت هم معنایی است که طریحی بدان اشاره نموده است:
نشط فی عمله: خف و أسرع.^۲
مصادیق و کاربردهای ذکر شده برای نشاط در کتب لغت نیز می‌تواند در شناخت مفهوم، تأثیرگذار باشد. خلیل معتقد است: مادّه نشط، آن‌گاه که به صورت اسم فاعل، محلّا به الف و لام باشد، به معنای گاو وحشی‌ای است که به این طرف و آن طرف می‌رود:
الناشط: إسم للثور الوحشی وهو الخارج من أرض إلی أرض.^۳
ابن منظور هم کاربردهای متعددی برای نشاط آورده است، همانند خارج شدن از مسیر اصلی، آنگاه که نشط با طریق به کار برده شود:
نشط الطریق: خرج من الطریق الأعظم یمنه أو یسره.
و نشط الدابه، به حیوان فربه گفته می‌شود:
نشط الدابّة: سمن.
وی می‌افزاید عرب، به باز شدن ریسمان، آن گاه که کشیده شود، اصطلاحاً «إنشطت الحبل» می‌گوید:
إنشطت الحبل: مددتها حتّی ینحل.^۴
و به حالتی که دلَو از داخل چاه کشیده شود، «نشط» اطلاق می‌گردد:
نَشط الدلو من البئر: نزعها و جذبها.