هراسان، از غفلتى که ورزیده است و شادمان، از بخشش و آمرزشى که بدو رسیده است.

۲. آیین‌های مذهبی

شب زنده‌داری

پیامبر خدا صلی الله علیه وآله به امام علی علیه السلام فرمود:
یا عَلِی ثَلاَثٌ فَرَحَاتٌ لِلْمُؤْمِنِ فِی الدُّنْیا لُقِی الإِخْوَانِ وَ الإِفْطَارُ مِنَ الصِّیامِ وَ التَّهَجُّدُ مِنْ آخِرِ اللَّیلِ.^۱
اى على! مؤمن، در دنیا در سه وقت، خوش‌حال مى‏گردد، هنگام دیدار با برادران، هنگام روزه گشودن، و بیدار ماندن ]و عبادت[ آخر شب.
امام صادق علیه السلام نیز فرموده است:
لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ: فَرْحَةٌ عِنْدَ إِفْطَارِهِ وَ فَرْحَةٌ عِنْدَ لِقَاءِ رَبِّهِ.^۲
کسى که روزه مى‏گیرد، در انتظار دو شادمانى به سر مى‏برد: یک شادمانى به هنگام روزه گشودن و یک شادمانى به هنگام دیدار پروردگارش.

نیکی و نیکوکاری

در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است که خداوند متعال، عیسی بن مریم علیه السلام، چنین پند داد:
یا عِیسَى! افْرَحْ بِالْحَسَنَةِ فَإِنَّهَا لِی رِضًا.^۳

اگر این باورها در چارچوب آموزه‌های دینی باشند، تأثیری دوچندان خواهند یافت. الیسون و همکاران وی، دریافتند که باورها، مهم‌ترین منبع شادی هستند و رابطه با خداوند، از طریق تأثیر بر باورها، نفوذ خود را ظاهر می‌سازند.^۱
قرآن کریم، در این زمینه، مؤمنان را به شاد شدن به فضل (لطف) و رحمت (مهر) خداوند، فرمان می‌دهد:
(قُلْ بِفَضْلِ اللهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِک فَلْیفْرَحُوا هُوَ خَیرٌ مِمَّا یجْمَعُونَ.^۲
بگو: «به فضل و رحمت خداست که ]مؤمنان‏[ باید شاد شوند و این، از هر چه گرد مى‌آورند، بهتر است)
.
در کنار باورها، امید به منبعی پایدار، منجر به هیجاناتِ مثبتِ پایدار خواهد شد؛ امّا امید، هنگامی نیرومند است که هدف‌های ارزشمندی را در برگیرد و با داشتن موانع چالش‌برانگیز، ولی بر طرف شدنی، احتمال دستیابی به آنها در میانْ‌مدت، وجود داشته باشد. جایی که مطمئن هستیم به هدف نخواهیم رسید، ناامید می‌شویم.^۳
امام علی علیه السلام درتوصیف پرهیزگاران، به این نکته اشاره می‌فرماید:
یبِیتُ حَذِراً وَ یصْبِحُ فَرِحاً حَذِراً لِمَا حُذِّرَ مِنَ الْغَفْلَةِ وَ فَرِحاً بِمَا أَصَابَ مِنَ الْفَضْلِ وَ الرَّحْمَة.^۴
شب را هراسان به سر مى‏‌رساند و روز را شادمان، سپری می‌کند؛