33
شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام

همردیف شدن شادی در روایات معصومان علیهم السلام با بسیاری از حالات هیجانی منفی دیگر، همچون ناامیدی، تردید، خودْ بزرگ‌بینی، خودشیفتگی و ... که موجب دوری انسان از شادی و شادکامی است، نشانه‌ای بر جنبه‌هایی از احساس شادی است که در دین، تأییدی بر آن نمی‌توان یافت و آن، همان بُعد ناپایدار شادی است. امام صادق علیه السلام می‌فرماید:
اللّهم ما کان فی قلبی من شک أو ریبة أو جحود أو قنوط أو فرح أو مرح أو بذخ أو بطر أو فخر أو خیلاء أو ریاء أو سمعة أو شقاق أو نفاق أو کبر أو فسوق أو عصیان أو عظمة أو شیء لا تحب، فأسئلک یا ربّ أن تبدّلنی مکانه إیماناً بوعدک.۱
بار خدایا! از تو می‌خواهم به جای آنچه از شک یا تردید یا انکار یا ناامیدی یا شادی یا ... که در قلب من است، ایمان به وعده خود را قرار دهی.

پنج. منابع شادی

الف. ثروت

موضوع «ثروت»، از دو جنبه قابل پیگیری است: یک بُعد، داشتن امکانات اوّلیه و معمول برای زندگی است، که از آن، تلقّی ثروت ‌می‌شود‌‌ بُعد دیگر آن، ثروت‌اندوزیِ پس از آن است.
برای روشن‌تر شدن این بحث، می‌توان عنوان کلّی‌تری به مسئله داد و با عنوان «اقتصاد» به کند و کاو در آن پرداخت. اقتصاددانان، فراهم آمدن شادی و شادکامی در زندگی را در سایه میزان ثروت انسان‌ها می‌دانند. بسیاری از مردم، این باور اقتصاددانان را پذیرفته‌اند؛ امّا آیا

1.. إقبال الأعمال، ص۱۰.


شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
32

در حدیثی آمده است که خداوند متعال، به عیسی علیه السلام پند داد:
یا عِیسَى! افْرَحْ بِالْحَسَنَةِ فَإِنَّهَا لِی رِضاً.۱
ای عیسى! با کارهاى نیک مرا شاد ساز؛ چرا که خشنودی من، در آن کارهاست.
با توجّه به سیاق این گونه آیات و احادیث، می‌توان پی برد که توجّه و عنایت به این بخش از شادی، مدّ نظر دین بوده است و آن را در زندگی دنیوی و اُخروی انسان، سودمند می‌داند، هر چند شادی‌های دیگری نیز وجود دارند که به واسطه نداشتن پایه‌هایی مستحکم، تکیه‌ای برآنها نشده است؛ امّا می‌توانند شادی‌آور باشد.

ب. شادی‌های ناپایدار

آیات و احادیث بسیاری نیز روی دیگر سکّه را نشان می‌دهند و آن، شادی‌هایی است که اگر چه در وهله اوّل، ظاهراً به لحاظ ماهیّت، تفاوتی با شادی‌های پایدار ندارند؛ امّا با گذشت زمان، ورق بر می‌گردد. این گونه شادی‌ها، حالت‌های هیجانی زود‌گذر و بی‌ثباتی است که برخی مواقع، می‌توانند پیامدهای منفی به دنبال داشته باشند.
امام علی علیه السلام می‌فرماید:
لاتندمن علی عفو و لا تبهجن بعقوبة.۲
برگذشت، پشیمان مشو و بر مجازات ]و تنبیه[، شادمان مگرد.
اگر چه شادی و لذّت مجازات و انتقام، در ابتدا بسیار شیرین و دل‌پسند جلوه می‌کند؛ امّا این شادمانی، پایدار نمی‌مانَد و نمی‌توان مشخّصه‌ شادی‌ پایدار را در آن، جستجو نمود.

1.. الکافی، ج ۸، ص ۱۳۸.

2.. غرر الحکم، ح ۱۰۳۱۹.

  • نام منبع :
    شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3289
صفحه از 152
پرینت  ارسال به