23
شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام

نمودار ۱ ـ ۱ به تبیین جایگاه شادی (فرح) پرداخته است.

نمودار ۱ ـ ۱. تبیین جایگاه فرح

این نمودار، بر اساس شدّت هیجانات و بروز آنها در رفتار فرد با رویکرد لغوی ـ روایی، ترسیم شده است. واژه «فرح»، در زبان فارسی به لغتِ «شادی»، نزدیک‌تر از کلید‌واژه «سُرور» است.

ب. حُزن

بنا بر پژوهش لغوی و همچنین مؤیّدهای روایی (حدیثی)، فرح، نقیض حزن است:
الفَرَحُ وَ ضِدُّهُ الـحُزنُ.۱
لذا لازم است تا واژه‌پژوهی «حزن» نیز صورت پذیرد.ابن فارِس، در کتاب باارزش خود، معجم مقاییس اللّغة می‌نویسد: واژه «حزن»، به معنای خشونت، درشتی و شدّت در هر چیز است و از همین رو، عرب،

1.. الکافی، ج ۱، ص ،۲۱.


شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
22

الفرح، کنایه از رضایت و سرعتِ پذیرش و حُسنِ پاداش است.
۳. أشر و بطر.«إذا رأیت الهلال فلا تفرح، أی لا تبطر، من الفرح الذی هو الأشر و البطر، و لکن أذکر ما أنعم الله علیک به؛ زمانی که هلال [ماه] را دیدی، شادی مکن؛ یعنی ناسپاسی و شادی غیرعقلایی مکن و نعمت‌هایی را که خداوند، به واسطه آن به تو عطا نموده است، به یاد آور».۱
فیّومی نیز در کتاب خود، المصباح المنیر، به همین تقسیم‌بندی، پایبند است.۲

جمع‌بندی

همان گونه که در تعاریف یاد شده اشاره شد، فرح، نقطه مقابل حزن، به معنای سبُکی و باز شدن دل و انبساط خاطر است که به واسطه لذّت‌های پایدار و ناپایدار به وجود می‌آید.
بین فرح و برخی واژگان دیگر، تفاوت‌های ظریفی وجود دارد که بدان‌ها اشاره می‌شود.
سُرور: انبساطی است که به واسطه آن، غم واندوه از بین می‌رود.
طَرَب: خارج شدن از حدّ اعتدال در سُرور است.
بَطَر: گذشتن از مرز طرب است.
اَشَر: گذشتن از حدّ بَطَر است.
فرح: مطلقِ شادی است که در تمام مراتب گفته شده، یافت می‌شود.

1.. مجمع البحرین، ج ۳، ص ۱۳۷۵.

2.. ر.ک: المصباح المنیر.

  • نام منبع :
    شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2965
صفحه از 152
پرینت  ارسال به