19
شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام

استفاده از حدیث و وارد شدن به منابع دین، همواره باید با ضابطه‌ای مشخّص، همراه باشد و غوّاصی در این بحر عمیق، نیازمند شیوه‌ای مدوّن و مُتقن خواهد بود. در احادیث اسلامی، احادیث مُجمل و مبیّن، عامّ و خاص، مطلق و مقیّد، و ناسخ و منسوخ، وجود دارد که باید بر اساس قواعد علم فقه ‌الحدیث، این گونه احادیث، جمع‌بندی شوند و از نتایج جمع‌بندی شده، گزاره‌های روان‌شناختی، استخراج گردند. شیوه‌ای که در این جستار، از آن بهره گرفته شده، تشکیلِ «خانواده حدیث» است.
در این شیوه، با موضوعْ‌محوری در احادیث، می‌توان احادیث هم‌مضمون و مرتبط با یکدیگر را از احادیث ناسخ و معارض، جدا نمود و بر اساس اصطلاحی نوساخته، آنها را «خانواده حدیث» نامید. احادیث ناظر به یک موضوع ـ که در بسیاری از موارد به یکدیگر نیز ناظرند ـ ، اجزای موضوع و مفهوم ارائه شده توسّط امامان را، که در واقع، مسئله‌ای واحد است و در نقل راویان و نویسندگان، تکّه تکّه شده است، در کنار هم می‌نشانَد و به آنها جان می‌بخشد. هر چه تعداد این احادیث، به عدد واقعی خود، یعنی آنچه از معصومان علیهم السلام صادر شده ـ اگر چه همه آنها به ما نرسیده ـ ، نزدیک‌تر باشد و طبقه‌بندی و کشف ارتباطات مختلف آنها نسبت به هم دقیق‌تر باشد، به نگرش حقیقی و روح معنایی نهفته در پسْ‌زمینه احادیث، نزدیک‌تر شده‌ایم. لذا منظور از تشکیل خانواده حدیث، یافتن احادیث مشابه، هم‌مضمون و ناظر به یک موضوعِ محوری و نیز فهم نسبت‌های آنها با یکدیگر، برای کشف این معناست.۱

1.. روش فهم حدیث، ص ۱۵۲.


شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
18

آنچه در بخش اوّل این کتاب، رهگیری شده است، پاسخ به سؤالات یاد شده و پرداختن به مقوله شادی در قالب ماهیّت شادی، پایداری آن، و منابع و موانع شادی‌،‌ است. باید خاطر نشان ساخت که این پژوهش، صرفاً بر مبنای کلیدواژه «فرح» در آموزه‌های دین، صورت گرفته است.

یک. شیوه‌نامه

پس از قرآن، حدیث، دومین منبع و سندِ دین‌شناسی است و تکیه‌گاه عمده عالمان دین به شمار می‌رود و اساساً به هیچ روی، نمی‌توان علوم اسلامی را جدای از حدیث، مطالعه نمود. عالمان و دین‌پژوهان هم بدون مدد جستن از حدیث، نمی‌توانند به نظرگاه‌های عمیق و همه‌جانبه، دست یابند.۱
چارچوب مفاهیم در این پژوهش، بر پایه آیات قرآن و احادیث، شکل گرفته است و برای رسیدن به برداشتی مناسب از منابع دینی، نیازمند شیوه‌نامه‌ای مدوّن، مشخّص و تعریف شده، خواهیم بود.
نخستین گام در شناخت هر یک از مفاهیم دینی، داشتن احاطه جامع به دیدگاه لغت‌شناسان است. جمع‌بندی لغوی، به گونه‌ای که در روش تحقیق بخش دوم این کتاب با عنوان «نشاط» خواهد آمد، شرط اساسی در دستیابی به دیدگاه لغویان است. در کنار دیدگاه لغویان، دیدگاه علمای اخلاق نیز می‌تواند به مفاهیم ارزشی، معنا دهد و ما را به مفاهیم مورد نظر، نزدیک کند؛ امّا این، بدان معنا نیست که ما به حقیقت آن مفاهیم، دست یازیده‌ایم؛ بلکه بدون ورود به منابع دینی، نمی‌توان به کشف ماهیّت یک مفهوم، امیدوار بود.

1.. حدیث‌پژوهی، ج ۱، ص ۷۳.

  • نام منبع :
    شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3456
صفحه از 152
پرینت  ارسال به