امام رضا علیه السلام، در حدیثی از جدّش امام باقر علیه السلامنقل کرده که فرمود:
یَنْبَغِی لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یکونَ دُعَاؤُهُ فِی الرَّخَاءِ نَحْواً مِنْ دُعَائِهِ فِی الشِّدَّةِ لَیسَ إِذَا أُعْطِی فَتَرَ فَلاَ تَمَلَّ الدُّعَاءَ فَإِنَّهُ مِنَ اللهِ عزوجل بِمَکان۱ .
سزاوار است که دعای مؤمن در هنگام آسایش، همانند دعایش در هنگام سختیهایش باشد، نه اینکه وقتی به او اعطا شد، سست گردد. پس، از دعا، ملول و سست، مشو؛ چرا که دعا در پیشگاه خداوند متعال، دارای جایگاهی ]والا[ است.
در این حدیث، دعا و دریافت پاداش به واسطه آن، مورد توجّه قرار گرفته است و امام علیه السلام، توجّه به آن را مورد تأکید قرار میدهد.
ج. شکیبایی
شکیبایی، عاملی باز دارنده از ایجاد سستی و تنبلی است. شکیبایی، در تنگناها و مشکلات، مصیبتها و مخاطرات، مانع به وجود آمدن سستی میگردد. صبر، اگر جزئی از صفات بارز شخصیتی فرد شده باشد، در برابر بروز حالت سستی و کسلی، مانع ایجاد میکند و از پیشرفت آن، جلوگیری مینماید. رسول گرامی اسلام، نشانه فرد شکیبا را در سه چیز میداند:
عَلاَمَةُ الصَّابِرِ فِی ثَلاَثٍ: أَوَّلُهَا أَنْ لاَ یکسَلَ، وَ الثَّانِیةُ أَنْ لاَ یضْجَرَ، وَ الثَّالِثَةُ أَنْ لاَ یشْکوَ مِنْ رَبِّهِ عزوجل لأِنَّهُ إِذَا کسِلَ فَقَدْ ضَیعَ الْحُقُوقَ وَ إِذَا ضَجِرَ لَمْ یؤَدِّ الشُّکرَ وَ إِذَا شَکا مِنْ رَبِّهِ عزوجل فَقَدْ عَصَاهُ.۲
نشانه فرد شکیبا، سه چیز است: اوّل، آن که سستی نمیورزد؛ دوم، آن که افسرده [و دلتنگ] نمیشود؛ سوم آن که از پروردگار