127
شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام

قرار می‌گیرد. نادانی، فصل مشترک آغاز و انجام این پیوستار است.

ز. پشیمانی

آنچه مشخّص است، یکی از منابع ایجاد سستی، «توانی» است. توانی، همان ‌طور که پیش از این توضیح داده شد، به معنای کوتاهی و اهمالکاری است که در انجام امور زندگی، شکل می‌گیرد. امّا بروز همین حالت نیز خود، معلول علّتی است که حدیثی از امام باقر علیه السلام، ما را به آن، ره‌نمون می‌سازد. امام باقر علیه السلام ما را از ضعف نشان دادن و کوتاهی کردن، بر حذر ‌داشته، می‌فرماید:
إِیاک وَ التَّوَانِی فِیمَا لاَ عُذْرَ لَک فِیهِ فَإِلَیهِ یلْجَأُ النَّادِمُونَ.۱
زنهار از اهما‌لکاری و کوتاهی در آنچه برایت، عذری نیست؛ چرا که پشیمان‌ها بدان پناه می‌برند.
امام علیه السلام علّت این تحذیر را وجود ساز و کاری ‌می‌داند که فرد پشیمان، در آن، سستی را پناهگاه خود و تنها راه فرار از آسیب‌های موجود می‌داند. فرد پشیمان، به ضعف و کوتاهی پناه می‌بَرَد و آن را تنها راه فرار از مسؤلیت‌هایی می‌داند که ناگزیر از انجام دادن آن است. این زنجیره، بستر نامناسبی را در زمینه‌های مختلف وظایف فردی، اجتماعی و معنوی، شکل خواهد داد.

ح. گناه

انسان، آن‌گاه که مبتلا به نافرمانی در پیشگاه خداوند متعال می‌شود، به دنبال گذشـت و عفو پروردگار است، تا نشـاط درونی خود را باز یابد

1.. تحف العقول، ص ۲۸۵


شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
126

آمدن آن امور و دشوار شدن انجام کارها می‌شود. الیس۱ و جیمزنال،۲ در کتاب معروف خود، روان‌شناسی اهمالکاری می‌گویند: حدس ما این است که ۹۵ درصد مردم، به این آسیب اجتماعی مبتلا هستند. آنها بر این باورند که اهمالکاری، از نوعی بیماری، سرچشمه می‌گیرد.۳
کوتاهی و کم‌کاری در کارها و مسئولیت‌ها، باعث می‌شود که ناخود‌آگاه، زمینه فترت و سستی در کار به وجود آید و لحظه به لحظه، این مشکل، حادتر شود. امام علی علیه السلام می‌فرماید:
من یقصّر فی العمل یزدد فتره.۴
کسی که در کارش کوتاهی کند، سستی را بیشتر می‌کند.
امام علی علیه السلام، اهمالکاری را ویژگی سبُک‌سران می‌داند. آن حضرت می‌فرماید:
التَّوَانِی سَجِیةُ النَّوْکى.۵
اهمالکاری، خصلت سبُک‌سران است.
افراد سبُک‌سر و نادان، در انجام دادن مسئولیت‌ها، سستی نشان می‌دهند و اهمالکاری و سهل‌انگاری، آنان را از رسیدن به موفّقیت‌ها باز می‌دارد.
همبستگی زیبایی بین صفت بارز شخصیتیِ افراد سبُک‌سر (نادانی)، با سستی وجود دارد. اهمالکاری، خصلت سبُک‌سران و مقدّمه سستی و کسالت است و سستی، آن چنان که در گذشته تبیین شد، در لشکر جهل،

1.. Ellis, A.

2.. Jamesnal, W.

3.. روان‌شناسی اهمالکاری، ص ۹.

4.غرر الحکم، ح ۷۹۹۱.

5.. همان، ح ۴۳۶.

  • نام منبع :
    شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3365
صفحه از 152
پرینت  ارسال به