125
شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام

یادکردِ دعا و جایگاه آن، تبیین نموده است. امام رضا علیه السلام می‌فرماید: جدّم امام باقر علیه السلام، پیوسته می‌فرمود:
ینْبَغِی لِلْمُؤْمِنِ أَنْ یکونَ دُعَاؤُهُ فِی الرَّخَاءِ نَحْواً مِنْ دُعَائِهِ فِی الشِّدَّةِ لَیسَ إِذَا أُعْطِی فَتَرَ فَلاَ تَمَلَّ الدُّعَاءَ فَإِنَّهُ مِنَ اللهِ عز وجل بِمَکان.۱
سزاوار است که دعای مؤمن در آسایش، همانند دعایش در سختی‌هایش باشد، نه این‌که زمانی‌که به او اعطا شد، سست گردد. پس، از دعا کردن، ملول [و سست[ مشو؛ چرا که دعا در پیشگاه خداوند متعال، دارای جایگاهی ]رفیع[ است.
پس کاملاً واضح است که تلاش، خودْ در این جا موضوعیت دارد و بدین معنا نیست که اگر به پاداش و موقعیتی خوشایند دست یابیم، به روزمرّگی رو آورده، دچار ملالت و سستی شویم.

و. اهمالکاری

در برخی احادیث، «توانی»، عامل ایجاد سستی دانسته شده است. «توانی» کوتاهی کردن و اهمالکاری در انجام دادن کارها و به کار بستن تصمیم‌های زندگی است. کوتاهی و اهمالکاری، مقدّمه‌ای برای پدید آمدن سستی است. امام علی علیه السلام می‌فرماید:
مِنَ التَّوَانِی یتَوَلَّدُ الْکسَل.۲
از اهمالکاری، سستی به وجود می‌آید.
اهمـال و کوتاهی افراد در به انجام رساندن امور زندگی، باعـث گران

1.. الکافی، ج ۲، ص ۴۸۸، ح ۱.

2.. غرر الحکم، ح ۹۲۸۴.


شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
124

به خود می‌گیرد و آن، روی‌آوری و روی‌گردانی است. امام رضا علیه السلام می‌فرماید:
إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبَالاً وَ إِدْبَاراً وَ نَشَاطاً وَ فُتُوراً فَإِذَا أَقْبَلَتْ بَصُـرتْ وَ فَهِمَتْ وَ إِذَا أَدْبَرَتْ کلَّتْ وَ مَلَّتْ فَخُذُوهَا عِنْدَ إِقْبَالِهَا وَ نَشَاطِهَا وَ اتْرُکوهَا عِنْدَ إِدْبَارِهَا وَ فُتُورِهَا.۱
همانا برای دل‌ها، روی‌آوری و روی‌گردانی، و نشاط و سستی است. آن‌گاه که روی آورَد، بینا و فهمیده می‌گردد و آن زمان که روی‌ گردانَد، ملول [و دلْ‌مرده] گردد. پس هنگام روی آوردن و نشاطش، آن را بگیرید و هنگام روی‌گردانی و سستی، آن را رها کنید.
همان‌گونه که از حدیث برداشت می‌شود، اِدبار، هم‌سنخ با فتور بوده، در مقابل نشاط و اقبال، قرار گرفته است و عاملی برای سستی، ملالت و دلْ‌مُردگی شمرده شده است.

ﻫ . موقعیّت خوشایند

انسان، با قرار گرفتن در موقعیت‌های متفاوت، واکنش‌های مختلفی را از خود نشان می‌دهد. در سختی‌ها و مشکلات، به گونه‌ای عمل می‌کند و در آسایش و راحتی‌ها، به گونه‌ای دیگر. یکی از موقعیت‌هایی که انسان، از تلاش قبلی خود، دست بر می‌دارد و به سستی و تنبلی‌، رو می‌آورد، موقعیت خوشایندی است که بعد از سختی، حاصل می‌گردد. فرد با رسیدن به موقعیت خوشایند، انگیزه‌های درونی‌اش رنگ می‌بازد و از تلاش قبلی خود، دست بر می‌دارد. امام رضا علیه السلام، این وضعیت را در

1.. أعلام الدین، ص ۳۰۷ .

  • نام منبع :
    شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3015
صفحه از 152
پرینت  ارسال به