۲. «کَسَل» و «فَترَة»

1.. معجم مقاییس اللّغة، ص ۸۰۴.

2.. العین، ج ۸، ص ۱۱۴.

3.. النهایة، ج ۳، ص ۳۶۶.

1.. سماعة بن مهران می‌گوید: نزد امام صادق علیه السلام بودم و نزد او، جماعتی از دوستانش بودند. از عقل و جهل، سخن به میان آمد. امام صادق علیه السلام فرمود:«عقل و لشکرش، و جهل و لشکرش را بشناسید تا هدایت شوید»
. سماعة گفت: فدایت شوم! ما چیزی را نمی‌شناسیم، مگر آنچه را که تو به ما بشناسانی. فرمود:«همانا خدای تعالی، عقل را ـ که اوّل مخلوق، از عالم ارواح است ـ از طرف راست عرش، از نور خود آفرید. پس به او گفت: رو برگردان. او رو برگردانید. پس از آن، به او گفت: روی بیاور. روی آورد. خدای متعال فرمود: تو را آفریده‌ای بزرگ آفریدم و بر جمیع مخلوقات خود، کرامت دادم. پس از آن، جهل را از دریای شور تلخ تاریک آفرید. پس به او گفت: پشت کن. پشت نمود. سپس گفت: روی آور. روی نیاورد. به او فرمود: سرکشی کردی. پس او را دور نمود. آن گاه برای عقل، ۷۵ لشکر قرار داد. چون جهل، این اکرام عقل را از خداوند، مشاهده کرد و اعطای حق را دید، عداوت با عقل را در نهاد خود گرفت. پس جهل گفت: ای پروردگار! این، آفریده‌ای است مثل من. او را آفریدی، تکریمش کردی و قوتّش دادی و من، ضدّ اویم. برای من، توانایی‌ای بر او نیست. به من نیز لشکری مثل آنچه به او دادی، عطا کن. فرمود: آری. پس اگر بعد از این، گناه کردی، تو و لشکرت را از رحمت خود، خارج خواهم کرد. گفت: راضی شدم. پس به او ۷۵ لشکر، عطا فرمود»
(الکافی، ج ۱، ص ۲۳).