عامل لذّت دیداری ـ ، که در آموزه‌های دینی، بخشی از احادیث ما را در بر گرفته است ـ ، با عامل محیط و طبیعت، همخوانی دارد. پژوهش روان‌شناسی محیطی، نشان می‌دهد که مردم، بیشتر از موقعیت‌هایی که سبزه، آب و چشم‌انداز عمیق دارد، لذّت می‌برند.^۱ این، همان چیزی است که در عمده روایات در زمینه لذّات دیداری به آنها پرداخته شده است.
مذهب، در روان‌شناسی مثبت، دارای جایگاهی ویژه است. سلیگمن، بر این باور است که مردم می‌توانند با دین، به زندگی معنا دهند.^۲ بخش عظیمی از آموزه‌های دینی ما نیز معطوف به مسائل معنوی در ایجاد نشاط است. باور ما این است که مذهب و مسائل معنوی، عمیق‌ترین و پایدارترین منبع ایجاد نشاط‌اند.

چهار: موانع نشاط

آدمی، همیشه در آرزوی داشتن لحظاتی مملو از تحرّک و نشاط است؛ امّا گاهی بر خلاف میلش، نه تنها نشاط خود را از دست می‌دهد، بلکه خاستگاه بی‌نشاطی خود را نیز نمی‌داند، تا در صدد رفع آن برآید. آموزه‌های دین، موانعی را برای نشاط، گوشزد می‌کند که با برطرف کردن آنها می‌توان زمینه را برای به وجود آمدن نشاط، فراهم آورد.
همان‌گونه که قبلاً هم یادآوری شد، نشاط، نقطه مقابل سستی و اهمالکاری است. با وجود این گونه احادیث، که در آنها، معصومان علیهم السلام نشاط را در مقابل کَسَل قرار داده‌اند، می‌توان نتیجه گرفت: یکی از عواملی که مانع بروز نشاط می‌شود، سستی و کسالت است. امام زین‌العابدین علیه السلام در مناجات خود به خداوند متعال، عرضه می‌دارد:

اهمیّت داده شده است و منبع نشاط، قلمداد گردیده است؛ امّا چگونگی فراهم آمدن غذا، کمیّت و کیفیت آن، مسئله‌ای اساسی‌تر شمرده می‌شود و آن‌گونه که روان‌شناسان مثبت، حتّی مصرف داروها و الکل را نیز در فراهم‌آمدن شادکامی، مؤثّر می‌دانند، دین اسلام، آن را گذرا و مقطعی دانسته و پیامدهای منفی و درازمدّت آن را بیشتر مدّنظر، قرار داده است.
آرگایل می‌گوید: داروها، می‌توانند خُلق مثبت، ایجاد کنند و خُلق منفی را مرتفع سازند که الکل و پروزاک، از نمونه‌های آشنای این گونه داروها به شمار می روند.^۱ وی، به این نکته توجّه نکرده است که الکل و امثال آن، فقط می‌توانند حالتی زودگذر بر جای بگذارند و در نهایت، خُلق منفی نصیب انسان نمایند. خُلق ـ که حالت هیجانی نسبتاً بادوامی است ـ ، نه تنها به واسطه داروها و الکل ایجاد نمی‌شود؛ بلکه تنها حالتی زودگذر از هیجان را متوجّه انسان خواهند ساخت و در پسِ آن، پیامدهای منفی بسیاری را بر جای خواهند گذارد.
فعّالیت‌های جنسی و اجتماعی، رایج‌ترین منابع هیجانات مثبت، به شمار می‌روند.^۲ این عوامل که در این مقاله با عنوان «لذّت جنسی» از آنها نام برده شده، زمانی می‌توانند منبعی برای شادکامی باشند که در قالب پیوند زناشویی، صورت پذیرند. در غیر این صورت، بر خلاف نظریه روان‌شناسان مثبت که هر رابطه جنسی‌ای را در جهت شادکامی، سازگار قلمداد می‌کنند، باید منتظر پیامدهای منفی آنها بود.