77
شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام

مثبت عمده‌ای هستند که با گذشته، پیوند دارند. در هیجانات مثبت حال، دو طبقه متمایز وجود دارد: لذّت‌های آنی و رضامندی‌های پایدارتر. لذّت‌ها هم لذّت‌های جسمانی و لذّت‌های عالی‌تر، همه را شامل می‌شوند. لذّت‌های جسمانی، از طریق حواس حاصل می‌شوند. احساس‌هایی که از امور جنسی، عطرهای خوش و چاشنی‌های خوش‌مزه بروز یابند، در این مقوله قرار می‌گیرند. بر عکس، لذّت‌های عالی‌تر از فعّالیت‌های پیچیده‌تر به دست می‌آیند و احساس‌هایی مانند: ضعف، راحتی، سرخوشی و شادمانی را شامل می‌شوند.۱
اگر چه ما عنوان نشاط رابه طور کلّی و در این قالب خاص در روان‌شناسی مثبت نداریم؛ امّا موضوعات مرتبطی که روان‌شناسی مثبت با موضوع نشاط دارد، زمینه را برای استفاده از موضوعات روان‌شناسی مثبت، فراهم می‌آورد. با آن‌که این مقوله‌ها هر یک به طور مستقل، همپوشی کاملی با موضوع نشاط ندارند؛ امّا برخی از آنها بسیار به موضوع نشاط نزدیک بوده، همپوشی‌های نسبی دارند. لذا مؤلّفه‌های نشاط را در این گونه موضوعات روان‌شناسانه، می‌توان دنبال نمود.

ﻫ . نشاط، از منظر احادیث

آموزه‌های دین، مطمئن‌ترین مسیر برای رسیدن به اطّلاعات صحیح در مورد ماهیّت انسان و پیچیدگی‌های اوست و منابع روایی، جنبه‌های مختلفی از حالات، احساسات و عواطف انسان را مورد بررسی قرار داده‌اند. یکی از این جنبه‌ها، وجود حالتی همچون نشاط است. نشاط چیست؟ چه عواملی از درون و برون، بر انسان تأثیر می‌گذارند تا شـاهد

1.. روان‌شناسی مثبت، ص ۳۲.


شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
76

منفی، هر کدام اطّلاعات خاصّی را انتقال می‌دهند. غمگینی، نشانه فقدان است. ترس، نوعی تهدید است و خشم، خبر از وجود عملکردی می‌دهد، که سزاوار سرزنش است.
ـ هیجانات منفی، به یادگیری یاری می‌رسانند.
ما پیوسته موقعیت‌هایی را که در آن هستیم، ارزیابی می‌کنیم. نظریه هیجان، بر آن است که اطّلاعات حاصل از این قبیل ارزیابی‌ها، پسخوراندی از محیط مربوط و منابع مقابله ما با آن را فراهم کند. احساسات منفی، بیانگر آن است که ما مشکل داریم. این هیجانات، اغلب ماشه افکار نظام‌مندی را برای حلّ هر مسئله‌ای می‌چکانند۱ .

د. جایگاه نشاط در روان‌شناسی

پس از تبیین هیجانات، سؤال اساسی‌تر، این است که جایگاه نشاط کجاست و چگونه باید آن را در متون روان‌شناسی، جستجو کرد؟ رویکرد روان‌شناسی مثبت که بر افزایش شادمانی و سلامت، مطالعه علمی در باره نقش نیرومندی‌های شخصی و سامانه‌های اجتماعی مثبت، در ارتقای سلامت بهینه تأکید دارد، زمینه‌ای مناسب برای ورود به بحث نشاط است.
سلیگمن،۲ در کتاب خود، شادمانی اصیل، هیجان‌های مثبت را در سه مقوله‌: آنهایی که با گذشته، حال و آینده پیوند دارند، طبقه‌بندی می‌کند. هیجانات مثبت مرتبط با آینده، خوش‌بینی، امید، اعتماد، ایمان و اعتقاد را شامل می‌شود. رضامندی، خشنودی، غرور، آرامش خاطر، هیجانات

1.. زمینۀ روان‌شناسی هیلگارد، ص۲۴۱.

2.. Seligman, M.

  • نام منبع :
    شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3591
صفحه از 152
پرینت  ارسال به