31
شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام

همان‌گونه که احادیثْ اشاره دارند، چرب و شیرین دنیا، اگر چه موجب شادمانی می‌گردد؛ امّا این شادمانی، دوامی نخواهد داشت.
از همین رو، منابع موجود در دو بخش، طبقه‌بندی شده است. اینک به بیان تفصیلی هر یک می‌پردازیم.

الف. شادی‌های پایدار

بخشی از آموزه‌های دینی، اشاره‌های ظریف و دقیقی به مسئله شادی در قالب شادی‌های پایدار دارند. شادی‌هایی که در آن، از پیامدهای ناگوار و منفی، خبری نیست و میزان ثبات آن در احوال و روحیّات فرد، بیش از انواع دیگر شادی‌ است. دید‌گاه اسلام در باره هیجانِ شادی، به واسطه تأکیدهای فراوان، بر چنین شادی‌هایی متمرکز است. این نوع شادی، نشئت گرفته از سرچشمه «سامانه بزرگ اعتقادی» و «معنابخشی به زندگی» است که به واسطه آن، پایداری شادی، معنایی دقیق خواهد یافت. خداوند متعال، در آیه ۵۸ سوره یونس می‌فرماید:
(قُلْ بِفَضْلِ اللهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِک فَلْیفْرَحُوا هُوَ خَیرٌ مِمَّا یجْمَعُون.
بگو: به فضل و رحمت خدا، باید شادمانی کنند، که این، بهتر است از آنچه می‌اندوزند)
.
امام علی علیه السلام، روی‌گردانی از زَخارف دنیا را مایه شادی بزرگ می‌داند:
ظَفِرَ بِفَرْحَةِ الْبُشْرَى مَنْ أَعْرَضَ عَنْ زَخَارِفِ الدُّنْیا.۱
آن که از زخارف دنیوی روی گردانَد، به شادی بزرگ، دست یافته است.

1.. غرر الحکم، ح ۶۰۵۲.


شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
30

شادکامی، یعنی شادی ـ که جنبه هیجانی شادکامی است ـ و رضامندی (بهره‌گیری از امکانات) ـ که جنبه شناختی (فکری ـ عقلانیِ) آن است ـ ، مطابقت می‌کند.

چهار. پایداری شادی‌

شناسایی عواملی که به شادمانی کمک می‌کنند، آسان نیست. ادامه یافتن لذّت‌ها، گاهی ممکن است به شادمانی بینجامد؛ امّا همیشه چنین نیست. برای مثال، لذّت کوتاه‌مدتِ سیگار کشیدن، ممکن است با خشنودی آنی، همراه باشد؛ امّا به ناشادمانی بلند‌مدّت همراه با بیماری‌های جسمی می‌انجامد.۱
مجموعه آیات و احادیث، ما را به دو مجموعه از آیات و احادیث، ره‌نمون می‌سازد: بخشی از منابع موجود، به زودگذر و ناپایدار بودن شادی‌ها، اشاره دارند و بخشی دیگر، پایدار بودن برخی شادی‌ها را گوشزد می‌کنند. امام علی علیه السلام در خطبه ۱۱۱ نهج البلاغة، به نکته‌ای اشاره می‌فرماید که مؤیّدی بر ناپایدار بودن برخی شادی‌هاست و تقسیم بندی شادی‌ها به پایدار و ناپایدار، الهام گرفته از چنین آموزه‌هایی است. امام علی علیه السلام در باره دنیا می‌فرماید:
أنّها حلوة خضرة ... لا تدوم حبرتها و لا تؤمن فجعتها.۲
به درستی که آن (دنیا)، شیرین و سرسبز ]و نیکو منظر[ است... . شادی آن، همیشگی نیست و از مصیبت آن، ایمنی نیست.

1.. روان‌شناسی مثبت، ص۵۶.

2.. نهج البلاغة، خطبۀ ۱۱۱.

  • نام منبع :
    شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3042
صفحه از 152
پرینت  ارسال به