139
شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام

روان‌شناختی، بدان پرداخته می‌شود، مسئله نشانه شناسی است.
نشانه‌ها در متون روایی، محدود، ولی قابل توجّه‌اند. تک نشانه‌ها، گویای حالت فرد در آن موقعیت است و نشانگانی که پیوستاری‌اند، می‌توانند فرآیند «کسل» تا عدم موفّقیت قطعی را ترسیم کنند. در نشانگان پیوستاری، ظهور هر نشانه، علامتی بر ظهور نشانه دیگر، خواهد بود. در متون حدیثی، چندین نشانه برای کسانی که گرفتار حالت سستی شده‌اند، آمده است که به آنها اشاره می‌شود:

الف. تأخیر در کار

یکی از نشانه‌های بارز برای کسانی که دچار حالت سستی شده‌اند، به موقع انجام ندادن وظایف و مسئولیت‌هایی است که به آنها سپرده می‌شود. نداشتن اراده قوی بر انجام دادن کار و توجّه نداشتن به اهدافِ فراروی، فرد را هر آن، از رسیدن به نتیجه مورد نظر، دور می‌کند. همین امر، باعث می‌شود که فرد، امور مرتبط با حیطه وظایف حرفه‌ای و شغلی خود را با تأخیر انجام دهد. امام علی علیه السلام می‌فرماید:
تأخیر العمل عنوان الکسل.۱
عقب انداختن کار، نشانه سستی است.
سستی که دشمن تمام‌عیار تلاش و کار است، اوّلین حربه خود را در به تأخیر انداختن کارها به کار می‌گیرد و از این تلاش، دست بر نمی‌دارد تا فرد را از رسیدن به موفّقیت، باز دارد.

ب. نشانگان پیوستاری

در مجمـوعه‌ نشانه‌های سستـی و خمودگی، بین چند نشانه، پیوستگی وجود دارد که با بروز هر نشانه، نشانه‌ای دیگر، پدیدار می‌گردد و در نهایت،

1.. غرر الحکم، ح ۴۴۷۱.


شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
138

سستی در این دنیا، نه تنها دنیای انسان را تباه خواهد کرد، بلکه از رسیدن به جایگاهی مناسب در آخرت نیز محروم خواهد ماند. امام باقر علیه السلام می‌فرماید:
الْکسَلُ یضُرُّ بِالدِّینِ وَ الدُّنْیا.۱
سستی، به دین و دنیا، ضرر می‌زند.
همچنین امام صادق علیه السلام می‌فرماید:
إِیاک وَ الْکسَلَ وَ الضَّجَرَ، فَإِنَّهُمَا یمْنَعَانِک مِنْ حَظِّک مِنَ الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ.۲
از سستی و بی‌حوصلگی بپرهیزید؛ زیرا این دو خصلت، تو را از بهره دنیا و آخرت، باز می‌دارند.

دفع نعمت

نعمت‌های ظاهری و باطنی که از سوی پروردگار متعال به ما عطا شده، قابل احصا نیستند. در احادیث، دلایل متعدّدی بر پایداری و ناپایداری نعمت‌ها، ذکر شده است؛ امّا آنچه باعث متوقّف ماندن ورود نعمت‌ها شده، سستی است. امام علی علیه السلام می‌فرماید:
لکلّ نعمة مفتاح و مغلاق، مفتاحها الصبر و مغلاقها الکسل.۳
برای هر نعمت، گشاینده وقفلی است: گشاینده هر نعمت، شکیبایی، و قفل آن، سستی است.

چهار. نشانه‌‌شناسی

یکـی از موضـوعات مهمّـی که در حیـطه مشـکلات و بیمـاری‌های

1.. بحار الأنوار، ج ۷۸، ص ۱۸۰، ح ۶۴.

2.. الکافی، ج ۵، ص ۸۵، ح ۲.

3.. شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، ج ۲۰، ص ۳۲۲، ح ۶۹۲.

  • نام منبع :
    شادي و شادکامي از ديدگاه اسلام
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3603
صفحه از 152
پرینت  ارسال به