عامل لذّت دیداری ـ ، که در آموزههای دینی، بخشی از احادیث ما را در بر گرفته است ـ ، با عامل محیط و طبیعت، همخوانی دارد. پژوهش روانشناسی محیطی، نشان میدهد که مردم، بیشتر از موقعیتهایی که سبزه، آب و چشمانداز عمیق دارد، لذّت میبرند.۱ این، همان چیزی است که در عمده روایات در زمینه لذّات دیداری به آنها پرداخته شده است.
مذهب، در روانشناسی مثبت، دارای جایگاهی ویژه است. سلیگمن، بر این باور است که مردم میتوانند با دین، به زندگی معنا دهند.۲ بخش عظیمی از آموزههای دینی ما نیز معطوف به مسائل معنوی در ایجاد نشاط است. باور ما این است که مذهب و مسائل معنوی، عمیقترین و پایدارترین منبع ایجاد نشاطاند.
چهار: موانع نشاط
آدمی، همیشه در آرزوی داشتن لحظاتی مملو از تحرّک و نشاط است؛ امّا گاهی بر خلاف میلش، نه تنها نشاط خود را از دست میدهد، بلکه خاستگاه بینشاطی خود را نیز نمیداند، تا در صدد رفع آن برآید. آموزههای دین، موانعی را برای نشاط، گوشزد میکند که با برطرف کردن آنها میتوان زمینه را برای به وجود آمدن نشاط، فراهم آورد.
همانگونه که قبلاً هم یادآوری شد، نشاط، نقطه مقابل سستی و اهمالکاری است. با وجود این گونه احادیث، که در آنها، معصومان علیهم السلام نشاط را در مقابل کَسَل قرار دادهاند، میتوان نتیجه گرفت: یکی از عواملی که مانع بروز نشاط میشود، سستی و کسالت است. امام زینالعابدین علیه السلام در مناجات خود به خداوند متعال، عرضه میدارد: