353
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل

وانگهى عمده اين روايات، از مصادر نامعتبر و فاقد طريق مورد اعتماد، نقل شده‏اند يا داراى ضعف سندى هستند و رجاليان، راويان و مؤلّفان آن كتاب‏ها را ضعيف، غالى، ۱ متّهم و مجهول شمرده‏اند، ۲ مانند احمد بن محمد سيّارى ، ابراهيم بن اسحاق نهاوندى ، حسين بن حمدان خصيبى (حضينى) ، محمد بن على ابو سُمَينه كوفى ، محمد بن سليمان ديلمى و حسن بن على بن ابى حمزه . تنها شمارى اندك از اين روايات، به لحاظ سند، معتبرند كه آنها نيز يا مشكل دلالى دارند و يا قابل تأويل هستند ۳ و در آنها نيز - چنان كه خواهيم گفت - معناى تحريف لفظى قصد نشده و مراد از تحريف، تحريف معنوى و نقصان در تفسير و بيان آيات قرآن و اختلاف قرائات است كه ارتباطى با تحريف لفظى ندارد. ۴ در صورتى هم كه نتوان تأويلى درست براى آنها يافت، ناگزير به دليل تعارض با ادلّه سلامت قرآن از تحريف، ساقط مى‏شوند. ۵

دو. اشكال محتوايى‏

بررسى متنى روايات مورد ادعاى محدّث نورى نشان مى‏دهد كه اين روايات نمى‏توانند به صراحت ، مدعاى او مبنى بر راهيافت تحريف در قرآن را ثابت كنند. با

1.ر. ك : «بررسى نقش غاليان در روايات تحريف قرآن»، پايان‏نامه كارشناسى علوم قرآن و حديث ، محمدحسن احمدى: ص ۱۱۸. بر اساس اين بررسى، از مجموع بيش از هزار روايتى كه موهم تحريف اند ، تعدادى نزديك به دو سوم (۶۱۳ روايت) از طريق غاليان نقل شده است .

2.آلاء الرحمن : ص ۲۶.

3.ر.ك: القرآن و روايات المدرستين : ج ۳ ص ۲۲۲ - ۲۲۳ و ۸۴۷؛ البيان (علامه بلاغى) : ص‏۲۲۹؛ دائرة المعارف قرآن كريم : ج ۶ ص ۳۱۱ - ۳۱۸ مدخل «تحريف‏ناپذيرى قرآن»؛ وسلامة القرآن من التحريف : ص‏۱۱۹ - ۱۲۵ . نويسنده در اين كتاب، احاديث فصل الخطاب نورى را دسته‏بندى و به لحاظ اعتبار سند و منبع بررسى كرده است.

4.القرآن و روايات المدرستين : ج ۳ ص ۲۲۲ - ۲۲۳ و ۸۴۷؛ البيان (علامه بلاغى) : ص‏۲۲۹.

5.دائرة المعارف قرآن كريم : ج ۶ ص ۳۱۱ - ۳۱۸ مدخل «تحريف‏ناپذيرى قرآن» . نيز ، ر. ك : سلامة القرآن من التحريف : ص ۱۱۹ - ۱۲۵ .


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
352

دوم. روايات اهل بيت عليهم السلام‏

محدّث نورى از روايات اهل بيت عليهم السلام به عنوان دليلى ديگر بر راهيافت تحريف در قرآن ياد كرده و مجموع اين روايات را ۱ به دو دسته عام و خاص تقسيم كرده است. ۲ مقصود او از روايات عام آنهاست كه به طور غير صريح به مدّعا ناظرند و در برابر، منظور او از روايات خاص، آنهاست كه به طور صريح و روشن بر تحريف قرآن دلالت دارند.

نقد دليل‏

بايد دانست عموم روايات مورد استناد محدّث نورى ، از جهت سندى يا دلالى و يا از هر دو جهت ، مخدوش اند. اشكال سندى آنها عدم اعتبار شمارى از منابع مورد استناد و ضعف يا جعل شمارى از روايات مورد استناد است. اشكال دلالى نيز، عدم دلالت روايات بر ادعاى تحريف است كه به بررسى آنها مى‏پردازيم. و اينك توضيح اين سخن:

يك. اشكال سندى‏

محدّث نورى در كتاب خويش حجم نسبتاً وسيعى از روايات را براى تقويت و تأييد شبهه تحريف، ارائه نمود؛ ليكن بسا يك روايت به گونه‏هاى متعدّدى نقل شده است: گاه به صورت مسند و گاه مرسل، از يك يا چند مصدر، با عباراتى همگون يا نقل به معنا، با تقطيع يا بدون آن، و با تكرار در مناسبت‏ها و باب‏هاى متعدّد. ۳

1.ر. ك: صيانة القرآن من التحريف : ص ۲۳۹ .

2.فصل الخطاب : ص ۲۳۴ و ۲۵۰ ؛ صيانة القرآن من التحريف : ص ۲۳۹ - ۲۴۰ ؛ سلامة القرآن من التحريف : ص ۱۱۶ - ۱۱۷ .

3.ر. ك: آلاء الرحمن : ج ۱ ص ۶۵.

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8053
صفحه از 500
پرینت  ارسال به