براى ما نمى‏آيد ؟ آنان كه پيش‏تر بودند ، همانند گفته اينها را گفته بودند . دل‏هايشان شبيه هم است . ما آيات را براى گروهى كه يقين دارند ، بيان كرديم) .
و بر اساس همين تشابه در جان‏هاست كه در سوره توبه تأكيد مى‏كند منافقانِ امّت اسلامى به سان منافقان امّت‏هاى پيشين ، در پى تمتّعات دنيوى و فرو رفتن در لذّات باطل اند:
(كَالَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ كَانُواْ أَشَدَّ مِنكُمْ قُوَّةً وَأَكْثَرَ أَمْوَ لًا وَأَوْلَدًا فَاسْتَمْتَعُواْ بِخَلَقِهِمْ فَاسْتَمْتَعْتُم بِخَلَقِكُمْ كَمَا اسْتَمْتَعَ الَّذِينَ مِن قَبْلِكُم بِخَلَقِهِمْ وَخُضْتُمْ كَالَّذِى خَاضُواْ أُوْلَل-ِكَ حَبِطَتْ أَعْمَلُهُمْ فِى الدُّنْيَا وَالأَْخِرَةِ وَ أُوْلَل-ِكَ هُمُ الْخَسِرُونَ . ^۱
حال شما منافقان همانند كسانى است كه پيش‏تر از شما بودند : آنان از شما توانمندتر و ثروتمندتر و پراولادتر بودند . آنان با داشته‏هاى خود بهره‏مند شدند ، شما نيز از داشته‏هايتان بهره‏مند شده‏ايد . همچنان كه كسانى كه پيش از شما بودند از داشته‏هايشان بهره‏مند بودند . شما در باطل فرو رفتيد ، همان گونه كه آنان در باطل فرو رفتند . آنان اعمالشان در دنيا و آخرت به هدر رفت ، و آنان همان زيان‏كاران‏اند) .
بر اين اساس ، مى‏توان از اين روايت استفاده كرد كه پديده تحريف در كتاب آسمانى در ميان امّت اسلام نيز به سان امّت‏هاى پيشين راه خواهد يافت؛ يعنى در ميان اين امت نيز كسانى يافت خواهند شد كه براى به كرسى نشاندن خواست‏ها و اميال شيطانى خود، به تحريف سخن خداوند در قرآن روى مى‏آورند. اگر آنان مى‏توانستند، قرآن را تحريف لفظى نيز مى‏كردند؛ اما از آن جا كه خداوند از آن مانع شده است، تنها كارى كه از آنان در باره قرآن بر آمد، تحريف معنوى قرآن بوده است و با فرض پذيرش دلالت روايت مورد ادعا بر تحقق همه رخدادهاى امم پيشين در

اين ، ضرورت تشابه رخدادهاى حال با گذشته ، مستلزم تحقق تحريف در قرآن است» . ^۱

نقد دليل‏

استدلال به تشابه رخدادهاى امم ، به گونه‏هاى مختلف نقد شده است كه برخى از نقدها ناظر به ناتمام بودن صغرا هستند و برخى از آنها كبراى قياس را مخدوش مى‏دانند.
شكى نيست كه بسيارى از رخدادهاى امّت‏هاى گذشته مانند كشتن پيامبران ، در ميان امّت اسلامى رخ نداده است . بنا بر اين نمى‏توان مفاد روايات را تطابق كامل حوادث دانست ؛ بلكه بايد گفت كه تطابق اجمالى كفايت مى‏كند. تحريف نيز بر تحريف معنوى حمل مى‏شود. ^۲
به نظر مى‏رسد كه مفاد روايات نبوى در خصوص تكرار حوادث اُمَم پيشين در مقام بيان اين نكته است كه آدميان هويّتى واحد دارند و اميال طبيعى و خواست‏هاى فطرى آنان با گذشت زمان و مكان و آمدوشد امّت‏ها تغيير نمى‏كنند. اين مطلب ، دست‏كم در دو آيه آمده است: آن جا كه قرآن تأكيد مى‏كند كه بر اساس تشابه جان‏ها (روح‏ها) در ميان امّت اسلامى كسانى يافت شدند كه از پيامبر خواستند تا خداوند با آنان سخن بگويد و نشانه‏اى بر نبوّت او ارائه كند:
(وَ قَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ لَوْلَا يُكَلِّمُنَا اللَّهُ أَوْ تَأْتِينَآ ءَايَةٌ كَذَ لِكَ قَالَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِم مِّثْلَ قَوْلِهِمْ تَشَبَهَتْ قُلُوبُهُمْ قَدْ بَيَّنَّا الْأَيَتِ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ . ^۳
آنان كه نمى‏دانند ، گفتند : چرا خداوند با ما سخن نمى‏گويد ، يا همچنين آيه‏اى