عدد گفته‏اند: ۲۱۴، ۱۴، ۱۹، ۲۵ و ۳۶. ابن ضريس از طريق عثمان بن عطاء ، از پدرش ، از ابن عباس نقل مى‏كند كه تمام آيات قرآن ۶۶۰۰ آيه است. ^۱
در روايتى از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آمده است كه مجموع آيات قرآن ۶۲۳۶ آيه است:
جَميعُ آياتِ القُرآنِ سِتَّةُ آلافِ آيَةٍ وَمِئَتا آيَةٍ وَسِتٌّ وَ ثَلاثونَ آيَةً . ^۲
مجموع آيه‏هاى قرآن ، شش هزار و دويست و سى و شش آيه است .
اين عدد را كه برابر با شمارش مكتب كوفى است ، جمهور عالمان قرآنى از جمله طبْرِسى ، صحيح‏ترين عدد و داراى عالى‏ترين سند مى‏دانند. اين عدد را حمزة بن حبيب از ابن ابى ليلى و او از ابوعبد الرحمن سُلَمى از امير مؤمنان عليه السلام نقل كرده است. ^۳ علامه طباطبايى در باره شمارگان آيات قرآن مى‏گويد: «هيچ نصّ متواتر و خبر واحد قابل اعتمادى در باره عدد آيات قرآن وجود ندارد و از واضح‏ترين ادله آن، اختلاف اهل مكه، مدينه، شام، بصره و كوفه بر سر عدد آن است» . وى همچنين عدد روايت شده از امير مؤمنان عليه السلام را در تعارض با جزئيت بسم‏اللَّه در تمامى سوره‏ها [جز برائت‏] مى‏داند؛ زيرا امامان اهل بيت عليهم السلام بسم‏اللَّه را آيه‏اى از قرآن و جزئى از هر سوره مى‏دانند و لازمه آن ، افزودن شمار «بسم‏اللَّه» بر رقم ۶۲۳۶ است. ^۴ با توجه به اين كه افزودن رقم ۱۱۳ «بسم‏اللَّهِ» آغاز سوره‏ها بر رقم مزبور، آن را به ۶۳۴۹ مى‏رساند كه با هيچ يك از عددهاى روايت شده هماهنگى ندارد، براى حفظ رقم ۶۲۳۶ از يك سو و به شمار آوردن رقم «بسم‏اللَّهِ» آغاز سوره‏ها از سويى ديگر ، مى‏توان گفت كه «بسم‏اللَّه» در سوره حمد ، آيه‏اى مستقل و در ساير سوره‏ها بخشى

تشكيل شده است. ^۱علامه طباطبايى مى‏گويد: «آيه قطعه‏اى از قرآن است كه جدا از قبل و بعد خود ، قابل تلاوت باشد». ^۲ در تعريفى دقيق‏تر گفته شده: آيه، پاره‏اى از حروف يا كلمات يا جمله‏هاى قرآن، واقع در يك سوره ، با فاصله معيّن [از قبل و بعد] و جدا از قبل و بعد است. ^۳

شمار آيات قرآن‏

در شمار آيات قرآن ، اختلاف است. اين اختلاف هرگز به معناى زيادت و نقصان در قرآن و كميّت كلمات و جمله‏هاى آن نيست. به گفته سيوطى علّت اختلاف گذشتگان در شمارش آيات، آن است كه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله هنگام تلاوت ، بر سرآيه‏ها وقف مى‏كرد - چون آيات ، توقيفى اند - و هنگامى كه جاى آن معلوم مى‏شد ، براى تكميل كردن سخن ، آن را وصل مى‏كرد و شنونده گاهى چنين مى‏پنداشت كه آن‏جا فاصله‏اى نيست ؛ ^۴يعنى گاهى شنونده ، دو آيه را يكى مى‏شمرد . بنا بر اين ، اختلاف روايات در موارد وصل و وقف ، سبب اختلاف در شمار آيات شد و در پى آن ، مكتب‏هايى گوناگون در اين باره پديد آمد كه عبارت اند از: مكتب مكّى با شمارگان ۶۲۱۹ آيه، كوفى با ۶۲۳۶ آيه، مدنى با دو عدد ۶۰۰۰ و ۶۲۱۴ آيه، بصرى با رقم ۶۲۰۴ آيه و شامى با ۶۲۲۵ آيه. ^۵
عدد آيات در مصحف شريف ، بر اساس مكتب كوفى است. سيوطى نقل مى‏كند كه عدد ۶۰۰۰ اجماعى است و كمتر از آن نگفته‏اند؛ اما در بيشتر از آن ، چند