طباطبايى و آية اللَّه معرفت را نيز به گروه سوم ملحق كرد؛ زيرا ايشان نيز با ترتيب بسيارى از سورهها در زمان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله موافق ، و بر اين باورند كه شواهد تاريخى فقط از اثبات ترتيب همه سورهها به مفهوم مطلق آن ناتوان است؛ ولى ترتيب بيشتر سورهها را مىتواند ثابت كند ، و اين قولى است كه مىتوان با آن موافقت نمود.
مسئله سوم : چگونگى ترتيب آيات
در باره زمان تدوين و تنظيم آيات، قرآنپژوهان بر يك نظر نيستند . بسيارى معتقدند ، چينش و نظم كنونى آيات و شروع و ختم آنها در درون سورهها ، به دستور و اعلام پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله بوده و به اصطلاح ، نظم آيات ، «توقيفى» است. اين ديدگاه چنان رايج است كه حتى جمعى در باره آن ، ادعاى اجماع كرده ۱ و آن را ترديدناپذير برشمردهاند. ۲ اين گروه از قرآنپژوهان به ادله ذيل استناد كردهاند:
۱. رواياتى كه بر اساس آنها پيامبر صلى اللَّه عليه و آله برخى سورههاى قرآن را با ترتيب كنونى در نماز و غير نماز ، تلاوت مىكردند. ۳
۲. رواياتى كه بر پايه آنها رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله آياتى را به عنوان اوّلين يا آخرين آيات سورهها اعلام مىكرد. ۴
۳. رواياتى كه بر اساس آنها رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله با اشاره جبرئيل آياتى را در سورههاى خاصّى قرار مىداد ؛ ۵مانند روايتى كه مىگويد: پس از نزول (إِنَّ اللَّه يأْمُرُ
1.فتح البارى: ج۹ ص۳۷؛ الإتقان فى علوم القرآن: ج۱ ص۱۶۱؛ روح المعانى: ج۱ ص۴۷؛ مباحث فى علوم القرآن: ص۷۱.
2.المحرر الوجيز: ج۱ ص۵۰؛ التحرير و التنوير: ج۱ ص۸۵؛ روح المعانى: ج۱ ص۴۷.
3.مباحث فى علوم القرآن: ص۷۱.
4.الإتقان فى علوم القرآن: ج۱، ص۱۶۲؛ بحوث فى تاريخ القرآن و علومه: ص۱۰۳.
5.البرهان فى علوم القرآن: ج۱ ص۱۶۸ (نوع ۱۳).
