۱۸۲.الكافى - به نقل از اَحوَل -:از امام باقر عليه السلام در باره [فرق ]رسول و نبى و محدَّث پرسيدم .
فرمود : «رسول ، كسى است كه جبرئيل عليه السلام نزدش بيايد و او را ببيند و با وى سخن بگويد . اين ، رسول است .
نبى ، كسى است كه در خواب ببيند ، مانند خواب ديدن ابراهيم [در باره ذبح اسماعيل‏] و مانند آنچه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله ، پيش از آمدن وحى ، از اسباب [و علايم ]نبوّت مى‏ديد تا آن كه جبرئيل عليه السلام ، رسالت را از جانب خداوند ، برايش آورد . محمّد صلى اللَّه عليه و آله ، هنگامى كه نبوّت و رسالت الهى برايش جمع شد ، جبرئيل عليه السلام برايش پيغام مى‏آورد و رو در رو با وى ، سخن مى‏گفت . برخى از پيامبران [تنها] از نبوّت بهره‏مندند و در خواب مى‏بينند و روح القدس ، نزدشان مى‏آيد و با آنها سخن مى‏گويد و برايشان ، بازگو مى‏كند ، بدون آن كه در بيدارى ببينند .
و محدَّث ، كسى است كه به او خبر داده مى‏شود . [صدا را ]مى‏شنود ، ولى نه مشاهده مى‏كند و نه در خواب مى‏بيند» .

۱۸۳.الكافى - به نقل از ابو حمزه -:از امام صادق عليه السلام در باره علم [امام‏] پرسيدم كه آيا عالم (امام) ، آن علم را از ديگران فرا مى‏گيرد يا در نزد شما كتابى است كه آن را مى‏خوانيد و از آن فرا مى‏گيريد ؟
فرمود : «موضوع ، بزرگ‏تر و مهم‏تر از اين چيزهاست . آيا اين سخن خداوند عزّ وجلّ را نشنيده‏اى كه : (و اين گونه ، روحى از امر خود را به تو وحى كرديم و تو نمى‏دانستى كه كتاب چيست و نه ايمان [كدام است‏])» . سپس فرمود : «ياران شما در باره اين آيه ، چه مى‏گويند ؟ آيا اعتراف دارند كه ايشان (پيامبر صلى اللَّه عليه و آله) چنان بود كه نه مى‏دانست كتاب چيست و نه ايمان، كدام است ؟» . گفتم : قربانت گردم ، نمى‏دانم آنها چه مى‏گويند !
فرمود : «آرى . ايشان ، در حالى به سر مى‏برد كه نه مى‏دانست كتاب چيست و نه ايمان، كدام است، تا آن كه خداوند متعال ، روحى را كه در كتاب (قرآن) از آن ياد كرده است ، فرستاد . هنگامى آن را به پيامبر صلى اللَّه عليه و آله وحى كرد ، به واسطه آن ، علم و فهم آموخت و آن ، همان روحى است كه خداوند متعال ، به هر كه بخواهد ، عطايش مى‏فرمايد و هر گاه آن را به بنده‏اى عطا كند ، به او فهم و دانايى مى‏آموزد» .

۱۸۲.الكافي عن الأحول: سَأَلتُ أبا جَعفَرٍ عليه السلام عَنِ الرَّسولِ وَالنَّبِيِّ وَالمُحَدَّثِ، قالَ :
الرَّسولُ الَّذي يَأتيهِ جَبرَئيلُ عليه السلام قُبُلاً فَيَراهُ ويُكَلِّمُهُ، فَهذَا الرَّسولُ.
وأمَّا النَّبِيُّ فَهُو الَّذي يَرى‏ في مَنامِهِ ، نَحوَ رُؤيا إبراهيمَ عليه السلام ، ونَحوَ ما كانَ رَأى‏ رَسولُ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله مِن أسبابِ النُّبُوَّةِ قَبلَ الوَحيِ حَتّى‏ أتاهُ جَبرَئيل عليه السلام مِن عِندِ اللَّهِ بِالرِّسالَةِ، وكانَ مُحَمَّدٌ صلى اللَّه عليه و آله حينَ جُمِعَ لَهُ النُّبُوَّةُ وجاءَتهُ الرِّسالَةُ مِن عِندِ اللَّهِ يَجيئُهُ بِها جَبرَئيلُ عليه السلام ويُكَلِّمُهُ بِها قُبُلاً . ومِنَ الأَنبِياءِ مَن جُمِعَ لَهُ النُّبُوَّةُ و يَرى‏ في مَنامِهِ ويَأتيهِ الرّوحُ ويُكَلِّمُهُ ويُحَدِّثُهُ مِن غَيرِ أن يَكونَ يَرى‏ فِي اليَقَظَةِ .
وأمَّا المُحَدَّثُ فَهُوَ الَّذي يُحَدَّثُ فَيَسمَعُ ولا يُعايِنُ ولا يَرى‏ في مَنامِهِ . ^۱

۱۸۳.الكافي عن أبي حمزة: سَأَلتُ أبا عَبدِ اللَّهِ عليه السلام عَنِ العِلمِ أهُوَ عِلمٌ يَتَعَلَّمُهُ العالِمُ مِن أفواهِ الرِّجالِ، أم فِي الكِتابِ عِندَكُم تَقرَؤونَهُ فَتَعلَمونَ مِنهُ؟
قالَ: الأَمرُ أعظَمُ مِن ذلِكَ وأوجَبُ، أما سَمِعتَ قَولَ اللَّهِ عزّ وجلّ : (وَ كَذَ لِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِّنْ أَمْرِنَا مَا كُنتَ تَدْرِى مَا الْكِتَبُ وَ لَا الْإِيمَنُ) ^۲ ، ثُمَّ قالَ: أيَّ شَي‏ءٍ يَقولُ أصحابُكُم في هذِهِ الآيَةِ ، أيُقِرّونَ أنَّهُ كانَ ، في حالٍ لا يَدري مَا الكِتابُ ولَا الإيمانُ؟
فَقُلتُ: لا أدري - جُعِلتُ فِداكَ - ما يَقولونَ!
فَقالَ لي : بَلى‏ ، قَد كانَ في حالٍ لا يَدري مَا الكِتابُ ولَا الإيمانُ ، حَتّى‏ بَعَثَ اللَّهُ تَعالَى الرّوحَ الَّتي ذَكَرَ فِي الكِتابِ ، فَلَمّا أوحاها إلَيهِ عَلِمَ بِهَا العِلمَ وَالفَهمَ، و هِيَ الرّوحُ الَّتي يُعطيهَا اللَّهُ تَعالى‏ مَن شاءَ ، فَإِذا أعطاها عَبداً عَلَّمَهُ الفَهمَ . ^۳