۱۶۴.مجمع البيان - به نقل از ابن عبّاس -:چون (إِذَا جَآءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ) نازل شد ، پيامبر صلى اللَّه عليه و آله فرمود : «اين ، خبرِ درگذشت من است و من در همين سال ، از دنيا مى‏روم» .

۱۶۵.مجمع البيان - به نقل از مقاتل -:چون اين سوره (نصر) نازل شد ، پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آن را براى يارانش خواند . آنان ، از اين بشارت ، شادمان گشتند ؛ امّا عبّاس، با شنيدن آن گريست .
پيامبر صلى اللَّه عليه و آله فرمود : «چرا گريه مى‏كنى ، عمو جان ؟».
گفت : گمان مى‏كنم كه خبر مرگت داده شد ، اى پيامبر خدا !
پيامبر صلى اللَّه عليه و آله فرمود : «همين طور است كه مى‏گويى» .
پيامبر صلى اللَّه عليه و آله بعد از اين سوره ، دو سال زندگى كرد و در اين مدّت ، هرگز خندان و شادان ديده نشد .
اين سوره را سوره «توديع (خداحافظى)» هم مى‏گويند .

۱۶۶.امام على عليه السلام : خداوند ، هنگامى كه سوره (إِذَا جَآءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ) را بر پيامبرش فرو فرستاد ، [در واقع،] خبر درگذشتش را به او اعلام كرد . فتح (مكّه)، در سال هشتم بعد از هجرت پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله صورت گرفت . و چون پيامبر به سال نهم هجرت وارد شد ، ورود پياپى قبايل بر او [و رو آوردن به اسلام، ]شتاب گرفت . پيامبر صلى اللَّه عليه و آله كه نمى‏دانست چه وقت اجلش خواهد رسيد ، شب و روز ، بر تلاش خود افزود : سنّت‏ها را توسعه داد ، فرائض (واجبات) را محكم كرد ، رخصت‏ها را نشان داد و بسيارى از احاديث را منسوخ كرد ، و به جنگ تبوك رفت ، و [به طور كلّى ]مانند شخصى كه وداع مى‏كند ، عمل كرد .

۱۶۴.مجمع البيان عن ابن عبّاس : لَمّا نَزَلَت : (إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالفَتحُ) قالَ [صلى اللَّه عليه و آله‏] : نُعِيَت إلَيَّ نَفسي بِأَنَّها مَقبوضَةٌ في هذِهِ السَّنَةِ. ^۱

۱۶۵.مجمع البيان عن مقاتل : لَمّا نَزَلَت هذِهِ السّورَةُ (النَّصرُ) قَرَأَها صلى اللَّه عليه و آله عَلى‏ أصحابِهِ فَفَرِحوا وَاستَبشَروا ، وسَمِعَهَا العَبّاسُ فَبَكى‏.
فَقالَ صلى اللَّه عليه و آله : ما يُبكيكَ يا عَمِّ؟ فَقالَ : أظُنُّ أنَّهُ قَد نُعِيَت إلَيكَ نَفسُكَ يا رَسولَ اللَّهِ.
فَقالَ صلى اللَّه عليه و آله: إنَّهُ لَكَما تَقولُ ، فَعاشَ بَعدَها سَنَتَينِ ما رُؤِيَ فيهِما ضاحِكاً مُستَبشِراً . قالَ : وهذِهِ السّورَةُ تُسَمّى‏ سورَةَ التَّوديعِ. ^۲

۱۶۶.الإمام عليّ عليه السلام : نَعى‏ اللَّهُ لِنَبِيِّهِ صلى اللَّه عليه و آله نَفسَهُ حينَ أنزَلَ عَلَيهِ : (إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالفَتحُ) ، فَكانَ الفَتحُ سَنَةَ ثَمانٍ بَعدَما هاجَرَ رَسولُ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله ، فَلَمّا طَعَنَ في سَنَةِ تِسعٍ مِن مُهاجِرِهِ ، تَتابَعَ عَلَيهِ القَبائِلُ تَسعى‏ ، فَلَم يَدرِ مَتَى الأَجَلُ لَيلاً أو نَهاراً ، فَعَمِلَ عَلى‏ قَدرِ ذلِكَ ؛ فَوَسَّعَ السُّنَنَ ، وشَدَّدَ الفَرائِضَ ^۳ ، وأظهَرَ الرُّخَصَ ، ونَسَخَ كَثيراً مِنَ الأَحاديثِ ، وغَزا تَبوكَ ، وفَعَلَ فِعلَ مُوَدِّعٍ . ^۴