بسيارى از مفسران مانند طبرى، ۱ فخر رازى، ۲ابوالفتوح رازى ۳ و شيخ طوسى، ۴ فرقان را از نامهاى اصلى قرآن دانستهاند؛ ولى اين كلمه نام اختصاصى قرآن نيست و برخى واژهشناسان، آن را به معناى مطلق «كلام اللَّه» دانستهاند ۵ و برخى ديگر به معناى هر چيز ۶ يا هر كتابى آسمانى ۷كه ميان حق و باطل فرق نهد، از اين رو، براى ديگر كتابهاى آسمانى نيز به كار مىرود؛ چنانكه در دو آيه از همين آيات بر تورات، كتاب آسمانى حضرت موسى عليه السلام اطلاق شده است: نخست آيه ۵۳ از سوره بقره: (وَ إِذْ ءَاتَيْنَا مُوسَى الْكِتَبَ وَ الْفُرْقَانَ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ ؛ به ياد آور زمانى را كه به موسى كتاب و فرقان داديم) و ديگر، آيه ۴۸ سوره انبيا: (وَ لَقَدْ ءَاتَيْنَا مُوسَى وَ هَرُونَ الْفُرْقَانَ ؛ به موسى و هارون قطعاً فرقان داديم).
۳. كتاب
كتاب، مصدر با معناى اسم مفعول ، از ريشه «ك ت ب» است. لغتشناسان قديم، اين مادّه را به ضميمه كردن و جمعِ (به هم آوردن/ گردآوردن) دو يا چند چيز ، نوشتن، واجب كردن، دوختن ۸ و نظاير اينها معنا كردهاند؛ اما برخى لغتشناسان معاصر ، معناى اصلى اين كلمه را تقرير و تثبيت خارجى چيزى مىدانند كه قصد شده ، ولى صورت خارجى پيدا نكرده است. تقرير و تثبيت، گاه با جمع كردنْ
1.تفسير الطبرى : ج۱ ص۶۴.
2.تفسير الفخر الرازى : ج۲ ص۱۴.
3.روض الجنان : ج۱ ص۸.
4.التبيان فى تفسير القرآن : ج۱ ص۱۷.
5.مفردات ألفاظ القرآن : ج۲ ص۳۷۸ ماده «فرق».
6.مجمع البحرين : ج۳ ص۳۹۳؛ تاج العروس : ج۱۳ ص۳۹۶ ماده «فرق».
7.العين : ج۵ ص۱۴۸؛ تفسير بيضاوى : ج۲ ص۴ و ج۴ ص۲۰۵؛ البحر المحيط : ج۲ ص۳۹۴ ماده «فرق».
8.العين : ج۵ ص۳۴۱؛ مفردات الفاظ القرآن : ج۱ ص۴۲۳؛ لسان العرب : ج۱ ص۶۹۸؛ مجمع البحرين : ج۲ ص۱۵۲ ماده «كتب».
