363
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل

بنا بر منابع اهل سنت، مصحف ابن مسعود ، اختلافاتى افزون بر اين با قرآن موجود داشته است؛ مثلاً مُعَوَّذَتين را از سور قرآنى به شمار نياورده است . اما علاوه بر اين كه سند و اعتبار اين گزارش‏ها جاى درنگ دارد ، روشن است كه وقتى ميان يك مصحف از يك سو و ديگر مصاحف و قرآن موجود از سويى ديگر اختلافى در مى‏گيرد، به حكم عقل نمى‏توان جانب مصحف واحد را گرفت و اساساً قرآن موجود ، با تواتر ثابت است، در حالى كه چنان مصحفى ، بر خبر واحد استوار است. ديگر آن كه مصحف ابن مسعود ، با ادلّه قطعىِ پيراستگى قرآن از تحريف ، معارض است. افزون بر اين بعيد نيست كه نسبت چنين تفاوت‏هايى به ابن مسعود و مصحف او، با انگيزه جانبدارى از عثمان و توجيه نوع تعاملاتى باشد كه وى در حقّ ابن مسعود روا داشته بود.


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
362

سينه‏ها حفظ و ثبت شده بود و آنچه بدان نياز داشت، گردآورى به صورت يكپارچه و در يك مصحف بود؛ كارى كه امام در مصحف خود انجام داد. ۱
با اين توضيح، مى‏توان مصحف حضرت را «قرآن مفسَّر» ناميد . بنا بر اين ، تدوين چنين مصحفى به معناى پذيرش تحريف در قرآن كنونى نيست.

سوم. وجود مصاحف صحابه‏

آخرين دليلى كه از لا به لاى ادله محدّث نورى به عنوان يك دليل مستقل تاريخى قابل استخراج است، وجود مصاحف صحابه است. محدّث نورى معتقد است با توجه به تفاوت‏هايى كه در باره اين مصاحف در مقايسه با مصحف كنونى گزارش شده‏اند، مى‏توان نتيجه گرفت كه در مصحف كنونى تحريف راه يافته است. ۲

نقد دليل‏

همان گونه كه در باره مصحف حضرت امير عليه السلام بيان كرديم، چنين استدلالى منوط به آن است كه مصاحف مورد ادعا در اختيار ما باشد و ما بتوانيم ميان آنها و قرآن موجود مقايسه كنيم و تنها به استناد گزارش‏هاى تاريخى كه آنها نيز ملازمت ميان وجود اين مصاحف با راهيافت تحريف در قرآن را ثابت نمى‏كنند، نمى‏توان مدعى راهيافت تحريف به كاستى در قرآن شد.
از توصيف‏هاى مصاحف صحابه در منابع تاريخى و روايى مى‏توان استفاده كرد كه تفاوت مصحف ابن مسعود و مصحف ابىّ بن كعب با مصحف كنونى، در اضافات تفسيرى و تبديل برخى از كلمات دشوار (غريب) قرآن به كلمه‏اى ديگر جهت شرح و توضيح آنها بوده و به نزاهت قرآن از تحريف آسيبى نمى‏رساند. البته

1.تفسير العيّاشى : ج ۱ ص ۱۴ ؛ تفسير الصافى : ج ۱ ص ۱۹.

2.فصل الخطاب : ص ۱۳۰ - ۱۴۳.

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8353
صفحه از 500
پرینت  ارسال به