349
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل

اين استدلال را بر اساس شكل اوّل قياس اقترانى، بدين صورت مى‏توان ترسيم كرد:
در مصحف كنونى، قرائات مخالف با وحىِ نازل شده وجود دارد (صغرا) . اختلاف قرائات و وجود قرائات مخالف با وحى، به معناى راهيافت تحريف به قرآن است (كبرا) . پس تحريف، به مصحف كنونى راه يافته است (نتيجه).

نقد دليل‏

استناد به وجود اختلاف قرائات در مصحف كنونى ، براى اثبات مدّعاى راهيافت تحريف به قرآن بر اساس قياس پيش‏گفته ، مخدوش است؛ زيرا: صغراى مورد ادعا يعنى «راهيافت قرائات مخالف با وحى نازل شده در مصحف كنونى»، ناتمام است؛ زيرا ما معتقديم كه قرائت مصحف كنونى منسوب به پيامبر صلى اللَّه عليه و آله است . به عبارت ديگر، ما معتقديم قرآنِ فرود آمده بر پيامبر صلى اللَّه عليه و آله يك قرائت بيشتر نداشته و آن، همين قرائت متداولى است كه از طريق حفص از عاصم از امير مومنان عليه السلام از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نقل شده و بر اساس تواتر و نسل به نسل، ميان مسلمانان رايج بوده و اكنون در اختيار ما قرار گرفته است، چنان كه سخن امام باقر عليه السلام مؤيّد همين مدّعاست، آن جا كه فرمودند:
إِنَّ الْقُرْآنَ وَاحِدٌ نَزَلَ مِنْ عِنْدِ وَاحِدٍ وَلَكِنَّ الاخْتِلَافَ يَجِى‏ءُ مِنْ قِبَلِ الرُّوَاةِ . ۱
قرآن ، يكى است و از جانب خداى يگانه فرود آمده ، ولى اختلاف از جانب راويان پيدا شده است .

بارى، كتابى كه به عنوان ريسمان الهى براى رفع اختلاف آمده و عدم راهيافت اختلاف به آيات آن، از جمله ادلّه اعجاز آن بر شمرده شده است، ۲ چگونه خود

1.ر . ك : ص ۲۲۸ ح ۲۰۹ .

2.ر. ك: الميزان فى تفسير القرآن : ج ۱ ص ۶۶ ؛ البيان فى تفسير القرآن : ص ۵۵ .


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
348

باره امّت اسلامى، به استناد ادله پيراستگى قرآن از تحريف، باز هم راهيافت تحريف لفظى به قرآن، از اين قاعده مستثنا خواهد بود.

دوم. ضرورت تصريح به نام اهل بيت عليهم السلام در قرآن‏

دومين دليلى كه به عنوان دليل عقلى از لابه لاى استدلال‏هاى برخى اخباريان بر مى‏آيد، اين است كه خداوند براى تكريم جايگاه اهل بيت عليهم السلام، نام آنان را در كتب آسمانى پيشين برده است . با اين حال، چگونه ممكن است در قرآن - كه بر ساير كتب، برترى دارد - به نام آنان تصريح نكرده باشد؟ ۱
اشكال اساسى اين استدلال، تمام نبودن صغراى آن است؛ يعنى هيچ دليل روشنى براى اثبات اين مدّعا نيست كه نام اهل بيت عليهم السلام به صراحت، در كتب آسمانى پيشين برده شده است. ۲ ثانياً بر فرض ياد شدن نام اهل بيت عليهم السلام در كتاب‏هاى آسمانى پيشين، نمى‏توان به لزوم ذكر آن در قرآن حكم كرد؛ زيرا اين ذكر نام، قرآن را با خطر كنار گذاشته شدن، رو به رو مى‏ساخت ، در حالى كه آن كتاب‏ها با اين خطر، رو به رو نبوده‏اند.

سوم. وجود اختلاف قرائات در قرآن‏

به باور محدّث نورى (اخبارى برجسته قرن چهاردهم)، اختلاف، به الفاظ و هيئت كلمات قرآن، راه يافته و بخشى از قرائات موجود، با وحى منطبق نيست. اين مطلب، با استفاده از قاعده «عدم قول به تفصيل»، دليل بر راهيافت تحريف در قرآن است؛ زيرا در ميان مدّعيان تحريف در همه آيات و منكرانى كه مطلق راهيافت تحريف را مردود دانسته‏اند، قول به تفصيل، وجود ندارد. ۳

1.فصل الخطاب : ص ۱۸۳ - ۲۰۹ ؛ صيانة القرآن من التحريف : ص ۲۱۴ .

2.ر. ك: تحريف ناپذيرى قرآن : ص ۲۱۱ - ۲۱۶.

3.فصل الخطاب : ص ۲۰۹ - ۲۳۳ و ۲۸۰ ؛ صيانة القرآن من التحريف : ص ۲۲۰.

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8320
صفحه از 500
پرینت  ارسال به