323
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل

است ؛ ۱ اما تحريف از نوع كاستى ، در ميان اهل سنّت ۲ و شيعه ۳قائلانى دارد ۴ كه به رواياتى استناد كرده‏اند كه در سند يا دلالت ، ناتمام اند . با اين همه ، ديدگاه مشهور دانشمندان فريقَين ، سلامت قرآن از تحريف است. دانشمندان بزرگ شيعه همانند : شيخ صدوق ، ۵ شيخ مفيد ، ۶ سيّدِ مرتضى، ۷ شيخ طوسى ۸و امين الاسلام طبْرِسى، ۹ بر اين نكته پاى فشرده‏اند كه قرآن موجود ، بدون هيچ كاستى همان قرآنى است كه بر پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نازل شده و هر كس جز اين به شيعه نسبت دهد ، بر شيعه دروغ بسته است . همچنين آنان روايات بيانگر تحريف را فاقد ارزش استناد دانسته‏اند. ۱۰

ادلّه و شواهد نفى شُبهه تحريف‏

براى نفى شبهه تحريف مى‏توان از دلايل و مؤيّدات: عقلى، قرآنى، روايى، تاريخى و تجربى بهره جست. البته مقتضاى اين ادله متفاوت است، بدين معنا كه برخى از آنها كم شدن يك سوره يا يك آيه را نفى مى‏كنند و برخى كم شدن يك كلمه و حتّى يك حرف را شامل مى‏شوند.

۱. ادلّه قرآنى‏

براى اثبات تحريف‏ناپذيرى قرآن كريم، دست كم به سه آيه حفظ، نفى باطل و رصد

1.براى تفصيل بيشتر، ر. ك: مجمع البيان: ج‏۱ ص‏۱۴؛ تفسير الصافى: ج‏۱ ص‏۳۶؛ آلاء الرحمن: ص ۲۵؛ صيانة القرآن من التحريف: ص ۱۸ - ۱۹ .

2.براى نمونه: مجمع الزوائد: ج‏۷ ص‏۱۶۳؛ كنز العمّال: ج ۱ ص ۵۱۷ و ۵۴۱؛ الدرّ المنثور: ج‏۶ ص ۴۲۰ - ۴۲۲ .

3.اوائل المقالات: ص ۱۸۶ - ۱۸۷؛ الاقطاب الفقهيّة : ص ۱۶ .

4.المسائل السروية : ص ۷۹ ؛ البيان : ص ۲۰۱؛ صيانة القرآن من التحريف : ص ۴۰ .

5.الاعتقادات : ص ۸۴ .

6.المسائل السروية : ص‏۸۲ .

7.مجمع البيان : ج ۱ ص ۴۳ .

8.التبيان فى تفسير القرآن : ج ۱ ص ۳ .

9.مجمع البيان : ج ۱ ص ۱۵ و ۴۳ .

10.المسائل السروية : ص ۸۲؛ مجمع البيان : ج ۱ ص ۴۳.


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
322

در مفهومى ديگر به كار برده شود.

اقسام تحريف‏

تحريف بر دو قسم معنوى و لفظى است. در تحريف معنوى - يا تفسير به رأىِ غلط ۱ - محرِّف ، بدون دخل و تصرف در الفاظ قرآن، آنها را بر اساس آراى شخصى خود و براى تقويت ديدگاه خود تفسير مى‏كند و در حقيقت، نگرش خود را بر قرآن تحميل مى‏كند و معنايى مخالف مراد جدّى خداوند به دست مى‏دهد.
اما تحريف لفظى ، به معناى دخل و تصرف در ساختار الفاظ و عبارت‏هاى قرآن است و به سه گونه تقسيم مى‏شود :
۱. تحريف از طريق فزونى؛ يعنى محرِّف ، آيه يا سوره‏اى را از پيش خود ساخته و بر قرآن افزوده باشد.
۲. تحريف از طريق كاستى؛ يعنى محرِّف ، بخشى از كلمات، آيات يا سوره‏هاى قرآن را از آن حذف كرده باشد. ۲
امّا تحريف از طريق تبديل و جايگزينى، مانند تغيير كلمه «أبَوا» به «أتَوا» يا دگرگونى عبارتى به عبارت ديگر و مانند اينها ، در واقع ، تركيبى از دو گونه كاستى و فزونى است.
۳. تحريف از طريق جابه جايى؛ يعنى محرِّف، كلمات يا عبارتى را جا به جا نمايد تا معنايى متفاوت از آن بگيرد.

مصونيت قرآن از تحريف‏

احتمال تحريف لفظى در قرآن ، از نوع فزونى، به اتفاق همه مسلمانان مردود

1.ر.ك: البيان: ص‏۱۹۷؛ نزاهت قرآن از تحريف: ص ۱۸ - ۱۹.

2.البيان، خويى : ص ۲۰۰.

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8371
صفحه از 500
پرینت  ارسال به