143
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل

۱۱۵.امام باقر عليه السلام : چون امير مؤمنان عليه السلام جان به جان‏آفرين سپرد ، حسن بن على عليه السلام در مسجد كوفه ، به خطابه ايستاد و پس از حمد و ثناى خداوند و درود فرستادن بر پيامبر صلى اللَّه عليه و آله فرمود : «اى مردم ! در اين شب ، مردى در گذشت كه نه در ميان پيشينيان ، كسى چون او بوده است و نه آيندگان به پاى او مى‏رسند ... . به خدا سوگند ، در همان شبى در گذشت كه وصىّ موسى ، يوشع بن نون ، در گذشته است ، و در همان شبى است كه عيسى بن مريم به آسمان برده شد ، و در همان شبى كه قرآن ، فرو فرستاده شد» .

۱۱۶.امام صادق عليه السلام : قرآن ، در شب قدر ، فرود آمد .

۱۱۷.امام صادق عليه السلام : قرآن ، در [شب‏] بيست و سوم ماه رمضان ، فرو فرستاده شد .

۲ / ۲

نزول دفعى و تدريجى قرآن‏

۱۱۸.بحار الأنوار : امام صادق عليه السلام به مُفضَّل فرمود : «اى مُفضّل ! قرآن ، در طول بيست و سه سال ، نازل شد . خداوند مى‏فرمايد : (ماه رمضان كه در آن ، قرآنْ فرو فرستاده شد) و فرموده است : (ما آن را در شبى خجسته ، فرو فرستاديم . ما هشدار دهنده بوديم . در آن [شب‏] ، هر كار، [به نحوى‏] استوار ، فيصله مى‏يابد . [اين‏] كارى است از جانب ما . ما فرستنده‏[ى پيامبران ]بوديم) و فرموده است : ([ گفتند:] «چرا قرآن ، يك‏جا بر او نازل نشده است ؟!». اين گونه [آن را به تدريج نازل كرديم‏] تا قلبت را به وسيله آن ، استوار گردانيم)» .
مفضّل گفت : سَروَرم ! اين ، همان تنزيلِ [يك‏جايىِ‏] قرآن است كه خداوند ، در كتابش آن را بيان كرده است . پس ظهور وحى در طول بيست و سه سال ، چگونه بوده است ؟
فرمود : «آرى، اى مفضّل ! خداوند ، قرآن را در ماه رمضان بر پيامبر صلى اللَّه عليه و آله عطا نمود ، و ايشان، آن را تنها در هنگام لزوم ، ابلاغ مى‏كرد و فقط در زمانى كه امر يا نهى‏اى ضرورت مى‏يافت ، بيان مى‏نمود . پس جبرئيل عليه السلام با وحى ، فرود آمد و آنچه را بِدان مأمور بود ، ابلاغ كرد ، و خداوند فرمود : (و زبانت را [در هنگام وحى،] زود به حركت در مياور تا در خواندن [قرآن‏] ، شتاب‏زدگى به خرج نداده باشى)» .
مفضّل گفت : گواهى مى‏دهم كه شما ، از علم خدا آموخته شده‏ايد و به قدرتِ او تواناييد و به حكمِ او گوياييد و به فرمان او كار مى‏كنيد .


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
142

۱۱۵.الإمام الباقر عليه السلام : لَمّا قُبِضَ أميرُالمُؤمِنينَ عليه السلام قامَ الحَسَنُ بنُ عَلِيٍّ عليه السلام في مَسجِدِ الكوفَةِ ، فَحَمِدَ اللَّهَ وأثنى‏ عَلَيهِ وصَلّى‏ عَلَى النَّبِيِّ صلى اللَّه عليه و آله ، ثُمَّ قالَ :
أيُّهَا النّاسُ ، إنَّهُ قَد قُبِضَ في هذِهِ اللَّيلَةِ رَجُلٌ ما سَبَقَهُ الأَوَّلونَ ولا يُدرِكُهُ الآخِرونَ ... وَاللَّهِ لَقَد قُبِضَ فِي اللَّيلَةِ الَّتي فيها قُبِضَ وَصِيُّ موسى‏ يوشَعُ بنُ نونٍ ، وَاللَّيلَةِ الَّتي عُرِجَ فيها بِعيسَى بنِ مَريَمَ ، وَاللَّيلَةِ الَّتي نُزِّلَ فيهَا القُرآنُ. ۱

۱۱۶.الإمام الصادق عليه السلام : نَزَلَ القُرآنُ في لَيلَةِ القَدرِ. ۲

۱۱۷.عنه عليه السلام : اُنزِلَ القُرآنُ في ثَلاثٍ وعِشرينَ مِن شَهرِ رَمَضانَ. ۳

۲ / ۲

نُزولُ القُرآنِ جُملَةً واحِدَةً وتَدريجاً

۱۱۸.بحار الأنوار عن الإمام الصادق عليه السلام للمفضَّل - : يا مُفَضَّلُ! إنَّ القُرآنَ نَزَلَ في ثَلاثٍ وعِشرينَ سَنَةً ، وَاللَّهُ يَقولُ : (شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِى أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْءَانُ) ۴ ، وقالَ : (إِنَّا أَنزَلْنَهُ فِى لَيْلَةٍ مُّبَرَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنذِرِينَ * فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ * أَمْرًا مِّنْ عِندِنَا إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ ) ۵ ، وقالَ : (لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْءَانُ جُمْلَةً وَ حِدَةً كَذَ لِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ) . ۶
قالَ المُفَضَّلُ : يا مَولايَ ! فَهذا تَنزيلُهُ الَّذي ذَكَرَهُ اللَّهُ في كِتابِهِ ، وكَيفَ ظَهَرَ الوَحيُ في ثَلاثٍ وعِشرينَ سَنَةً؟
قالَ : نَعَم يا مُفَضَّلُ ! أعطاهُ اللَّهُ القُرآنَ في شَهرِ رَمَضانَ وكانَ لا يُبَلِّغُهُ إلّا في وَقتِ استِحقاقِ الخِطابِ ، ولا يُؤَدّيهِ إلّا في وَقتِ أمرٍ ونَهيٍ ، فَهَبَطَ جَبرَئيلُ عليه السلام بِالوَحيِ فَبَلَّغَ ما يُؤمَرُ بِهِ وقَولُهُ : (لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ ) . ۷
فَقالَ المُفَضَّلُ : أشهَدُ أنَّكُم مِن عِلمِ اللَّهِ عُلِّمتُم ، وبِقُدرَتِهِ قَدَرتُم ، وبِحُكمِهِ نَطَقتُم . وبِأَمرِهِ تَعمَلونَ. ۸

1.الكافي : ج ۱ ص ۴۵۷ ح ۸ عن أبي حمزة ، تاريخ اليعقوبي : ج ۲ ص ۲۱۳ عن الإمام الحسن عليه السلام نحوه؛ المعجم الأوسط : ج ۸ ص ۲۲۴ ح ۸۴۶۹ عن حفص بن خالد عن أبيه عن جدّه عن الإمام الحسن عليه السلام ، مسند أبي يعلى‏ : ج ۶ ص ۱۶۹ ح ۶۷۲۴ عن جعفر عن أبيه عن جدّه عن الإمام الحسن عليه السلام ، تاريخ الطبري : ج ۵ ص ۱۵۷ عن أبي خالد بن جابر عن الإمام الحسن عليه السلام ، الأخبار الطوال : ص ۲۱۶ كلّها نحوه ، كنز العمّال : ج ۱۳ ص ۱۹۳ ح ۳۶۵۷۵.

2.الكافي : ج ۴ ص ۱۵۷ ح ۵ ، تهذيب الأحكام : ج ۴ ص ۱۹۴ ح ۵۵۲ وفيه «الفرقان» بدل «القرآن» ، كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۲ ص ۱۵۹ ح ۲۰۲۶ كلّها عن أبي بصير ، بحار الأنوار : ج ۸۵ ص ۵۲ ح ۴۳ نقلاً عن كتاب العلل لمحمّد بن عليّ بن إبراهيم .

3.الكافي : ج ۲ ص ۶۲۹ ح ۶ عن حفص بن غياث ، تفسير نور الثقلين : ج ۵ ص ۶۲۴ ح ۵۳ .

4.البقرة : ۱۸۵.

5.الدخان : ۳ - ۵.

6.الفرقان : ۳۲.

7.القيامة : ۱۶.

8.بحار الأنوار : ج ۹۲ ص ۳۸ عن المفضّل بن عمر.

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8489
صفحه از 500
پرینت  ارسال به