15
شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل

چنين است كه در قيامت، آورنده و ابلاغ كننده قرآن، به فرستنده آن، بدين‏سان، گله مى‏كند :
(وَقَالَ الرَّسُولُ يَرَبِ‏ّ إِنَّ قَوْمِى اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْءَانَ مَهْجُورًا ؛ ۱
و پيامبر [ خدا ] گفت: پروردگارا! قوم من اين قرآن را رها كردند)
.
البته در ايران، پس از پيروزى انقلاب اسلامى ، اقدامات فراوانى به منظور وارد كردن قرآن به صحنه زندگى صورت گرفته است؛ ولى بى ترديد، تا رسيدن به نقطه مطلوب و پايان دادن به مهجوريّت اين كتاب آسمانى، فاصله بسيار است .

شناخت قرآن‏

نخستين گام در راه پايان دادن به مهجوريّت قرآن ، شناخت درست و همه جانبه اين كيمياى هدايت و سعادت است . بديهى است جامعه به طور عام ، و مراكز علمى و پژوهشى به طور خاص ، تا با كتاب الهى و آثار و بركات آن در عرصه‏هاى فردى و اجتماعى و مادى و معنوى آشنا نباشند ، در صدد بهره‏گيرى از آن بر نخواهند آمد . اين نكته به قدرى اهميت دارد كه امام خمينى قدس سرّه براى توجه دادن به آن، چنين مى‏فرمايد :
از تمامى علماى اعلام و فرزندان قرآن و دانشمندان ارجمند، تقاضا دارم كه از كتاب مقدّسى كه (تِبْيَنًا لِّكُلِ‏ّ شَىْ‏ءٍ) ۲ است و صادر از مقام جمع الهى به قلب نور اوّل و ظهور جمع الجمع تابيده است ، غفلت نفرمايند . اين كتاب آسمانى - الهى كه صورت عينى و كتبى جميع اسما و صفات و آيات و بينات است و از مقامات غيبى آن، دست ما كوتاه است و جز وجود اقدس جامع «مَن خُوطِبَ بِه» ۳ از اسرار آن،

1.الفرقان : آيه ۳۰ .

2.يعنى (روشنگر هر چيز) اشاره است به آيه ۸۹ از سوره نحل . در اين باره، ر.ك: ص‏۷۱ (بخش يكم / فصل يكم : نام‏ها و اوصاف قرآن / ويژگى‏هاى قرآن / تبيان لكل شى‏ء «روشنگر هر چيز») .

3.اشاره است به حديث شريف: «إنّما يَعرف القرآنَ مَن خوطِبَ بِه؛ همانا كسى قرآن را مى‏شناسد كه مورد خطاب آن قرار گرفته است» (ر.ك: ج‏۴ ص‏۵۳ ح‏۱۴۹۴) و مقصود، پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله است.


شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
14

و در حديثى از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نقل شده كه فرمود :
إنَّ لِلقُرآنِ ظَهراً وَ بَطناً ، وَ لِبَطنِهِ بَطنٌ إلى‏ سَبعَةِ أبطُنٍ . ۱
قرآن ، ظاهرى دارد و باطنى، و باطن آن هم باطنى دارد ، تا هفت بطن (لايه درونى) .

اين حديث از امام على عليه السلام نيز به لايه‏ها و بطون معنايى قرآن اشاره دارد :
إنَّ كِتابَ اللَّهِ عَلى‏ أربَعَةِ أشياءَ: عَلَى العِبارَةِ، وَ الإِشارَةِ، وَ اللَّطائِفِ، وَ الحَقائِقِ؛ فَالعِبارَةُ لِلعَوامِّ، وَ الإِشارَةُ لِلخَواصِّ، وَ اللَّطائِفُ لِلأَولِياءِ، وَ الحَقائِقُ لِلأَنبِياءِ . ۲
همانا كتاب خدا، بر چهار چيز [، قابل تقسيم‏] است : بر عبارت ، اشارت ، لطايف و حقايق . عبارت ، براى عوام است ، اشارت براى خواص ، لطايف براى اوليا ، و حقايق براى انبيا .

توضيح اين مراتب را در جاى خود، در اين كتاب، خواهيم آورد . ۳

مهجوريّت قرآن‏

اما اين درد را به كجا بايد برد كه كتابى با اين ويژگى‏هاى بى نظير، نه در گستره جوامع اسلامى و نه حتّى در ميان ما و در حوزه‏هاى علميه ، آن گونه كه شايد و بايد، مورد توجه و بهره بردارى نيست .
آية اللَّه بهجت رحمه اللَّه عليه از امام خمينى قدس سرّه نقل كرده‏اند كه مرحوم آية اللَّه حاج شيخ عبدالكريم حائرى فرموده است :
عامّه ، عترت را كنار گذاشتند و خاصّه، قرآن را! ۴

1.ر . ك : ج ۴ ص ۲۲ ح ۱۴۶۸ .

2.ر . ك : ج ۴ ص ۱۶ ح ۱۴۶۱ .

3.ر.ك: ج ۴ ص ۷ (بخش ششم : تفسير و تأويل قرآن). نيز، ر.ك: دانش‏نامه قرآن و حديث : ج ۱ ص ۶۳ (مراتب قرآن‏شناسى) .

4.ر . ك : زمزم عرفان : ص ۲۵ . آية اللَّه بهجت در ادامه مى‏فرمايند : «البته معناى اين سخن، اين است كه هر دو طايفه ، هر دو را كنار گذاشتند ، زيرا قرآن و عترت ، متلازم اند...» .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن بر پايه قرآن و حديث - جلد اوّل
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعي از پژوهشگران، اصغر هادوي کاشاني، محمّد احسانى‏فر لنگرودى، علي‌رضا نظري خرّم، محمّدرضا حسين‌زاده، علي شاه‌ علي‌زاده، حميد رضا شيخي (مترجم)
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    02/01/1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8200
صفحه از 500
پرینت  ارسال به